ΠΑΥΛΟΣ ΦΙΛΙΟΣ: ο καθηγητής με γνώμη

 

Εφυγε πρόσφατα από τη ζωή ο καθητής μου Παύλος Φίλιος. Είχα την τύχη ως φοιτήτρια να έχω καθηγητές στο Αστικό Δίκαιο ότι καλύτερο πρόσφερε η Χώρα και να το βιώσω σε μια ενδιαφέρουσα εποχή που αγαπούσε την καινοτομία και τις προσωπικότητες. Ο Παύλος Φίλιος δεν ήταν βεντέτα της σχολής εκείνα τα χρόνια. Δίδασκε δύσκολα τεχνικά μαθήματα ιδίως κληρονομικό σε μας και ειδικό ενοχικό. Δεν έμοιαζε να τον αφορά η μεγάλη επικαιρότητα των καιρών. Μπορούσες λοιπόν με τον τρόπο σου να μην δώσεις και πολύ σημασία στο γεγονός ότι για πολλά ζητήματα διαφωνούσε με άλλους συναδέλφους του. Αυτό σαν χαρακτηριστικό περνούσε στο πετσί σου μόνον στις εξετάσεις. Τότε που όφειλες να του πεις ότι η σύμβαση δανείου ήταν ή δεν ήταν re καταρτιζόμενη. Και να επιχειρηματολογήσεις. Τότε ήταν μια πρόσθετη δυσκολία. Αργότερα κατάλαβα ότι ήταν κριτική σκέψη.

Η διαφορά της γνώμης με έμαθε η νομική επιστήμη είναι ιδιοτροπία της επιστήμης, όπου και όποτε ασκείται. Η αλήθεια είναι ότι η φύση του δανείου δεν κολακεύει πολιτικές θέσεις, δεν ευνοεί φατρίες, δεν ακολουθεί μόδες. Είναι μια απλή γνώμη, ενός επιστήμονα. Μου πήρε καιρό να καταλάβω πώς είναι οι επιστήμονες στ'αλήθεια. Γνώρισα στο Παρίσι καθηγητή που πίστευε στο κατά το γαλλικό δίκαιο συνταγματικό έθιμο. Γνώρισα άλλον καθηγητή και πάλι στο Παρίσι που η γνώμη του για την οικονομική δημόσια υπηρεσία χρωμάτιζε όλο το καθεστώς του δημόσιου τομέα και φυσικά των πιθανών ιδιωτικοποιήσεων. Με προβλημάτιζε αυτό. Ηξερα καθηγητές υπέρ ή κατά του πολιτικού γάμου. Καθηγητές υπέρ ή κατά σοσιαλιστικών θέσεων  ή μοντέρνων αντιλήψεων. Δεν ήξερα καθηγητές με γνώμη για ξερά νομικά. Μα όχι. Ηξερα τον Φίλιο.

Μετά τα χρόνια πέρασαν. Ωρίμασα και εγώ. Εγραψα σκέφτηκα και άρχισα να καταλαβαίνω. Συνάντησα νομικούς με χρήμα, με φήμη, με πολιτικές και οικονομικές φιλίες. Ο Φίλιος δεν ήταν ποτέ ανάμεσα σε αυτούς. Υπέθετα ότι καθόταν κάπου ήσυχος και απολάμβανε τη σύνταξή του. Μέχρι που είδα τη "Φιλοσοφία του δικαίου". Αργότερα πολύ γνώρισα και το γιό του.

Οταν έμαθα ότι πέθανε σκέφθηκα ότι πρόλαβε να κάνει όσα θα ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Να δώσει σκέψη και κρίση, να σκεφθεί, να διαφωνίσει, να ζήσει με αξιοπρέπεια, να έχει ένα παιδί που να τον κάνει υπερήφανο. Δεν ξέρω νέα του είκοσι χρόνια τώρα. Μόνο το τέλος. Ελπίζω τα ήσυχα χρόνια του να ήταν γεμάτα χαρά. Ειλικρινά το εύχομαι. Η γνώμη φέρνει πολλές λύπες. Αν ξέρετε ότι υπήρξαν χαρούμενα τα ήσυχα χρόνια του πείτε μου. Δείνει κουράγιο σε όσους έχουν γνώμη να βλέπουν άλλους να βιώνουν εκτός από το τίμημα της γνώμης και λίγη χαρά. Νομίζω ότι κατ'αυτό ήμουν καλή μαθήτρια.