Βασικές αρχές για το Ρόλο των Δικηγόρων

Ο ΟΗΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥΣ

Δεδομένου ότι στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (1945) οι λαοί του κόσμου διαβεβαιώνουν, μεταξύ άλλων, την αποφασιστικότητά τους να εγκαθιδρύσουν συνθήκες υπό τις οποίες θα διαφυλάσσεται η δικαιοσύνη, και διακηρύσσουν ως έναν από τους στόχους τους την επίτευξη διεθνούς συνεργασίας στην προώθηση και στην ενθάρρυνση του σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες χωρίς διακρίσεις λόγω φυλής, φύλου, γλώσσας ή θρησκείας.
Δεδομένου ότι η Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (1948) κατοχυρώνει τις αρχές της ισότητας ενώπιον του νόμου, το τεκμήριο της αθωότητας, το δικαίωμα σε δίκαιη και δημόσια δίκη από ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο, και όλες τις εγγυήσεις που είναι αναγκαίες για την υπεράσπιση οποιουδήποτε κατηγορουμένου για ποινικό αδίκημα.
Δεδομένου ότι το Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα (1966) διακηρύσσει επιπρόσθετα το δικαίωμα του ατόμου να δικάζεται χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και το δικαίωμα σε δίκαιη και δημόσια δίκη από αρμόδιο, ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο καθιδρυμένο από το νόμο.
Δεδομένου ότι το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (1966) υπενθυμίζει την υποχρέωση των Κρατών κατά το Χάρτη να προωθούν τον οικουμενικό σεβασμό και τη διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Δεδομένου ότι το Σύνολο των Αρχών για την Προστασία Όλων των Προσώπων που βρίσκονται υπό Οποιαδήποτε Μορφή Κράτησης ή Φυλάκισης (απόφ. Γεν. Συνέλευσης Ο.Η.Ε. 43/173) προβλέπει ότι κάθε κρατούμενο άτομο θα δικαιούται να έχει, να επικοινωνεί και να συμβουλεύεται νομικό σύμβουλο.
Δεδομένου ότι οι Βασικοί Ελάχιστοι Κανόνες για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων (1955) συνιστούν, ειδικότερα, ότι η νομική βοήθεια και η εμπιστευτική επικοινωνία με συνήγορο θα πρέπει να εξασφαλίζεται για μη καταδικασμένους κρατούμενους.
Δεδομένου ότι οι Εγγυήσεις προς εξασφάλιση προστασίας εκείνων που αντιμετωπίζουν τη θανατική ποινή (1984) επαναβεβαιώνουν το δικαίωμα καθενός που είναι ύποπτος ή κατηγορείται για έγκλημα για το οποίο μπορεί να επιβληθεί θανατική ποινή, σε κατάλληλη νομική βοήθεια σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, σύμφωνα με το άρθρο 14 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα (1966).

Δεδομένου ότι η Διακήρυξη των Βασικών Αρχών Δικαιοσύνης για τα θύματα του Εγκλήματος και της Κατάχρησης Εξουσίας (1985) συνιστούν να ληφθούν μέτρα σε διεθνές και σε εθνικό επίπεδο για την προώθηση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη και σε δίκαιη μεταχείριση, για αποκατάσταση, για αποζημίωση και για βοήθεια στα θύματα του εγκλήματος.
Δεδομένου ότι η κατάλληλη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών που δικαιούνται όλα τα πρόσωπα, είτε είναι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ή αστικές και πολιτικές, απαιτεί όπως όλα τα πρόσωπα που έχουν αποτελεσματική πρόσβαση σε νομικές υπηρεσίες παρεχόμενες από ένα ανεξάρτητο νομικό επάγγελμα.
Δεδομένου ότι οι επαγγελματικές ενώσεις των δικηγόρων έχουν να διαδραματίσουν ένα ζωτικό ρόλο στη διαμόρφωση επαγγελματικών προτύπων και επαγγελματικής ηθικής, στην προστασία των μελών τους από διώξεις και ανάρμοστους περιορισμούς και παραβιάσεις, στην πρόβλεψη νομικών υπηρεσιών για όλους που έχουν την ανάγκη τους, και στη συνεργασία με κυβερνητικούς και άλλους οργανισμούς για την προαγωγή των σκοπών της δικαιοσύνης και του κοινού συμφέροντος.
Οι "Βασικές Αρχές για το Ρόλο των Δικηγόρων", που παραθέτονται πιο κάτω, οι οποίες έχουν διαμορφωθεί για να βοηθήσουν τα Κράτη Μέλη στο καθήκον τους της προαγωγής και εξασφάλισης του πρέποντος ρόλου των δικηγόρων, θα πρέπει να γίνονται σεβαστές και να λαμβάνονται υπόψη από τις Κυβερνήσεις στο πλαίσιο της εθνικής νομοθεσίας και πρακτικής τους και θα πρέπει να γίνονται γνωστές στους δικηγόρους καθώς και σε άλλα πρόσωπα, όπως οι δικαστές, οι εισαγγελείς, τα μέλη της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας, και στο κοινό γενικότερα. Αυτές οι αρχές θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται, κατάλληλα προσαρμοσμένες, σε άτομα που ασκούν τα καθήκοντα των δικηγόρων χωρίς να έχουν την τυπική ιδιότητα του Δικηγόρου.
Πρόσβαση σε Δικηγόρους και νομικές υπηρεσίες

Άρθρο 1. Όλα τα πρόσωπα δικαιούνται να ζητούν τη βοήθεια Δικηγόρου της επιλογής τους, για να προστατεύει και να θεμελιώνει τα δικαιώματά τους και να τα υπερασπίζεται σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας.

Άρθρο 2. Οι Κυβερνήσεις θα εξασφαλίζουν την ύπαρξη δραστικών διαδικασιών και μηχανισμών για αποτελεσματική και ίση για όλους πρόσβαση σε δικηγόρους για όλα τα πρόσωπα που βρίσκονται μέσα στην επικράτεια και υπάγονται στη δικαιοδοσία τους, χωρίς διάκριση οποιουδήποτε είδους, όπως διακρίσεις λόγω φυλής, χρώματος, εθνικής καταγωγής, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικής ή άλλης γνώμης, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, περιουσίας, γέννησης, οικονομικής ή άλλης κατάστασης.

Άρθρο 3. Οι Κυβερνήσεις θα εξασφαλίζουν την ύπαρξη ικανοποιητικών πόρων και άλλων προσόδων για παροχή νομικών υπηρεσιών προς φτωχούς και, όπου είναι ανάγκη, προς άλλα μειονεκτικά άτομα. Οι επαγγελματικές ενώσεις των δικηγόρων θα πρέπει να συνεργάζονται στην οργάνωση και παροχή υπηρεσιών, διευκολύνσεων και άλλων μέτρων.

Άρθρο 4. Οι Κυβερνήσεις και οι επαγγελματικές ενώσεις των Δικηγόρων θα προωθούν προγράμματα πληροφόρησης του κοινού για τα νομικά δικαιώματα και υποχρεώσεις του και για το σημαντικό ρόλο των Δικηγόρων στην προστασία των θεμελιωδών ελευθεριών του. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίδεται στη βοήθεια προς φτωχά και άλλα μειονεκτικά άτομα, έτσι ώστε να καθίστανται ικανά να διεκδικούν τα δικαιώματά τους και όπου είναι ανάγκη να ζητούν τη βοήθεια των Δικηγόρων.

Ειδικές Εγγυήσεις σε θέματα Ποινικής Δικαιοσύνης

Άρθρο 5. Οι Κυβερνήσεις θα εξασφαλίζουν ότι όλα τα πρόσωπα θα πληροφορούνται αμέσως από τις αρμόδιες αρχές για το δικαίωμά τους να έχουν τη συνδρομή Δικηγόρου της επιλογής τους μόλις συλληφθούν ή κρατηθούν ή όταν κατηγορηθούν για ποινικό αδίκημα.

Άρθρο 6. Τα εν λόγω πρόσωπα τα οποία στερούνται Δικηγόρου θα πρέπει, σε όλες τις περιπτώσεις στις οποίες το επιβάλλει το συμφέρον της δικαιοσύνης, να δικαιούνται να έχουν δικηγόρο με εμπειρία και ικανότητα ανάλογη της φύσης του εγκλήματος που τους αποδίδεται για να τους παράσχει αποτελεσματική νομική συμπαράσταση, χωρίς πληρωμή από μέρους τους αν στερούνται επαρκών μέσων για την πληρωμή αυτών των υπηρεσιών.

Άρθρο 7. Οι Κυβερνήσεις θα πρέπει περαιτέρω να εξασφαλίζουν ότι όλα τα πρόσωπα που συλλαμβάνονται ή κρατούνται, με ή χωρίς ποινική κατηγορία, θα έχουν άμεση πρόσβαση σε Δικηγόρο, και οπωσδήποτε όχι αργότερα από σαράντα οκτώ ώρες αππό τη στιγμή της σύλληψης ή της κράτησης.

Άρθρο 8. Όλα τα πρόσωπα τα οποία συλλαμβάνονται, κρατούνται ή φυλακίζονται θα πρέπει να έχουν κατάλληλες ευκαιρίες, χρόνο και διευκολύνσεις για να δέχονται επισκέψεις από Δικηγόρο, να επικοινωνούν και να συμβουλεύονται Δικηγόρο, χωρίς καθυστέρηση, παρεμβολή ή έλεγχο, καθώς και υπό συνθήκες πλήρους εμπιστευτικότητας. Οι σχετικές συζητήσεις μπορεί να υπόκεινται σε οπτικό όχι όμως σε ακουστικό έλεγχο οργάνων εφαρμογής του νόμου.

Καθήκοντα και ευθύνες

Άρθρο 12. Οι Δικηγόροι οφείλουν να προασπίζουν σε κάθε περίσταση την τιμή και την αξιοπρέπεια του επαγγέλματος τους ως ουσιαστικής σημασίας παράγοντες στην απονομή της δικαιοσύνης.

Άρθρο 13. Στα καθήκοντα των Δικηγόρων απέναντι στους πελάτες τους θα πρέπει να περιλαμβάνονται :
α) Να συμβουλεύουν τους πελάτες τους για τα νόμιμα δικαιώματα και υποχρεώσεις τους, και για τη λειτουργία του δικαιικού συστήματος στο μέτρο που έχει σχέση με τα νόμιμα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πελατών.
β) Να βοηθούν τους πελάτες με κάθε κατάλληλο τρόπο και να προστατεύουν τα συμφέροντά τους παίρνοντας νομικά μέτρα.
γ) Να βοηθούν τους πελάτες ενώπιον των δικαστηρίων, δικαστικών επιτροπών ή διοικητικών αρχών, όπως αρμόζει.

Άρθρο 14. Οι Δικηγόροι, υπερασπίζοντας τα δικαιώματα των πελατών τους και προωθώντας την υπόθεση της δικαιοσύνης, οφείλουν να επιδιώκουν την υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών που αναγνωρίζονται από το εθνικό και το διεθνές δίκαιο και οφείλουν σε κάθε περίπτωση να δρούν ελεύθερα και με επιμέλεια σύμφωνα με το νόμο και τα καθιερωμένα πρότυπα και τους κανόνες ηθικής του νομικού επαγγέλματος.

Άρθρο 15. Οι Δικηγόροι πρέπει πάντοτε με αφοσίωση να σέβονται τα συμφέροντα των πελατών τους.

Άρθρο 16. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να εξασφαλίζουν ότι οι δικηγόροι α) θα μπορούν να ασκούν όλα τα επαγγελματικά τους καθήκοντα χωρίς εκφοβισμούς, εμπόδια, παρενοχλήσεις ή ανάρμοστες παρεμβολές, β) θα μπορούν να ταξιδεύουν και να συζητούν με τους πελάτες τους ελεύθερα τόσο μέσα στη χώρα τους όσο και στο εξωτερικό και γ) δεν θα υφίστανται ούτε θα απειλούνται με δίωξη ή διοικητικές, οικονομικές ή άλλες ποινές σύμφωνα με τα καθιερωμένα επαγγελματικά καθήκοντα, πρότυπα και ηθικούς κανόνες.

Άρθρο 17.Oπου απειλείται η ασφάλεια των δικηγόρων ως αποτέλεσμα της άσκησης των καθηκόντων τους, οι δικηγόροι θα πρέπει να προστατεύονται επαρκώς από τις αρχές.

Άρθρο 18.Οι δικηγόροι δεν θα πρέπει να ταυτίζονται με τους πελάτες τους ή με τις υποθέσεις των πελατών τους ως αποτέλεσμα της άσκησης των καθηκόντων τους.

Άρθρο 19. Κανένα δικαστήριο ή διοικητική αρχή ενώπιον των οποίων αναγνωρίζεται δικαίωμα παράστασης δικηγόρου δεν θα πρέπει να αρνείται σε δικηγόρο το δικαίωμα να εμφανιστεί ενώπιον τους για λογαριασμό πελάτη του, εκτός αν αυτός ο δικηγόρος έχει καταστεί ανίκανος σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και πρακτική και σύμφωνα με τις παρούσες αρχές.

Άρθρο 20. Οι δικηγόροι δεν θα πρέπει να φέρουν αστική και ποινική ευθύνη για συναφείς δηλώσεις οι οποίες γίνονται με καλή πίστη σε γραπτές ή προφορικές αγορεύσεις ή κατά τις επαγγελματικές εμφανίσεις τους ενώπιον δικαστηρίου, δικαστικής επιτροπής ή άλλης νομικής ή διοικητικής αρχής.

Άρθρο 21. Αποτελεί καθήκον των αρμοδίων αρχών να εξασφαλίζουν στους δικηγόρους πρόσβαση στις αναγκαίες πληροφορίες, φακέλους και έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή τους, ή να καθορίζουν επαρκή χρόνο που θα επιτρέπει στους δικηγόρους να παρέχουν αποτελεσματική νομική συνδρομή στους πελάτες τους. Μια τέτοια πρόσβαση θα πρέπει να εξασφαλίζεται στον ενωρίτερο κατάλληλο χρόνο.

Άρθρο 22. Οι Κυβερνήσεις θα πρέπει να αναγνωρίζουν και σέβονται το γεγονός ότι όλες οι επικοινωνίες και συζητήσεις μεταξύ των δικηγόρων και των πελατών τους στο πλαίσιο της επαγγελματικής σχέσης τους θα είναι εμπιστευτικές.

Παραπομπή : Eighth United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, Havana 27 August - 7 September 1990, U.N. New York 1991, σελ. 117-123. Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών με την Απόφασή της 45/121 της 14ης Δεκεμβρίου 1990 (παρ. 3) ήδη ενέκρινε την πιο πάνω Απόφαση του 8ου Συνεδρίου του Ο.Η.Ε για την Πρόληψη του Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκληματιών, με αντικείμενο τις "Βασικές Αρχές για το Ρόλο των Δικηγόρων".