Γιορτάζει σήμερα η Αθήνα τον Πολιούχο της που δεν είναι πιά η Παλλάδα. Και οι νομικοί τον προστάτη τους. Το σύγχρονο ελληνικό κράτος χαρακτηρίσθηκε όμως από έναν παράδοξο δυισμό τις πολιτιστικές συνέπειες του οποίου όλοι βιώνουμε: Την αναζήτηση στους θεσμούς παράλληλα αρχαιοελληνικών και χριστιανικών καταβολών. Ο Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης είναι ένα τέτοιο πρόσωπο σύμβολο.Ο Άγιος αυτός όμως παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από όσο κανείς νομίζει εκ πρώτης όψεως. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά τους.
Ο Άρειος Πάγος
τότε
Ο Άρειος Πάγος πήρε το όνομά του από το πρώτο δικαστήριο "ανδροφονιών" (εγκλημάτων φόνου) που ιδρύθηκε μεταξύ 1500 και 1300πΧ, κατά τους χρόνους της βασιλείας του Κέκροπα και τουΘησέα, με έδρα τον βραχώδη λόφο του Θεού Άρεως που βρίσκεται βορειοδυτικά της Ακρόπολης της Αθήνας Πάνω στo λόφο αυτό, κατά την παράδοση, έγινε η πρώτη "φονική δίκη", κατά την οποία οι δώδεκα Θεοί του Ολύμπου δίκασαν τον Άρη. Το ανώτατο αυτό δικαστήριο της αρχαιότητας συγκροτείτο από ισόβια μέλη: τους Αρεοπαγίτες, είχε όλες τις εξουσίες και ονομαζόταν "η εξ Αρείου Πάγου Βουλή". To 462 πΧ μέγα μέρος των διοικητικών και δικαστικών εξουσιών του περιήλθε στην "Ηλιαία" (που την αποτελούσαν 6.000 αιρετοί δικαστές), τη Βουλή και την Εκκλησία του Δήμου Μέχρι τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους το κύρος τoυ Αρείου Πάγου παρέμεινε αμείωτο.
Και σήμερα
Το 1834 ιδρύθηκε το Ανώτατο Δικαστήριο του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους, που ονομάστηκε επισήμως Άρειος Πάγος από το ομώνυμο αρχαίο δικαστήριο. Ο πρώτος Πρόεδρος του Αρείου Πάγου ήταν ο Χριστόδουλος Κλωνάρης (1788-1849), δικηγόρος στην πόλη του Ναυπλίου και Υπουργός της Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση του Καποδόστρια και ο πρώτος Εισαγγελέας αυτού ο Ανδρόνικος Πάϊκος, μέχρι τότε Πρόεδρος του προσωρινού δικαστηρίου Μεσολογγίου. Η πρώτη απόφαση του Αρείου Πάγου (1/1835) εκδόθηκε το 1935.
Η επιλογή του σύγχρονου ελληνικού κράτους να διατηρήσει το όνομα του ανωτάτου δικαστηρίου όμοιο με αυτό της αρχαιότητας δεν μπορεί παρά να αναδεικνύει τη συμβολική σχέση που ήθελε να προσδώσει το νέο ελληνικό κράτος στην εικόνα της δικαιοσύνης, με αυτή της κλασσικής αρχαιότητας. Το όνομα του δικαστηρίου ήταν αρχαιοελληνικό. Ο προστάτης όμως των νομικών και πολιούχος της Αθήνας είναι ένας εθνικός που έγινε χριστιανός, ένας αρεοπαγίτης που πίστεψε στον Παύλο. Ο Αρεοπαγίτης είναι σύμβολο της ιστορικής μεταβολής που συντελέσθηκε στα χρόνια εκείνα… Του τέλους της ιστορίας της κλασσικής αρχαιότητας. Η Αθήνα άλλαξε πολιούχο.
Οι άγιοι Διονύσιοι…
Ο Αρεοπαγίτης
Ο Απόστολος Παύλοςλέγεται ότι πάνω από τον βραχώδη λόφο του Άρεως, κήρυξε προς τους Αρεοπαγίτες τη διδασκαλία του Χριστού, με τονλόγο του "περί αγνώστου Θεού". Και από αυτούς πρώτοι, κατά την παράδοση, πίστεψαν οι Διονύσιος και Ιερόθεος, που στη συνέχεια έγιναν επίσκοποι των Αθηνών και οι οποίοι σήμερα τιμώνται από την Ορθόδοξη Εκκλησία ως άγιοι.Ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης ήταν Αθηναίος, εξέχον μέλος του Αρείου Πάγου, ο οποίος πίστεψε στο κήρυγμα του αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο το 50 μ.Χ. (Πράξεις 17:19-34). Σύμφωνα με τον βυζαντινό λεξικογράφο Σουΐδα (10 μ.Χ. αιώνα), ο Διονύσιος ήταν γεννημένος στην Αθήνα, βαθύς γνώστης των φιλοσοφικών συστημάτων και εξαίρετος ρήτορας. Σπούδασε στην Αθήνα και έπειτα στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου. Κατά την παράδοση ο Διονύσιος χειροτονήθηκε και έγινε ο πρώτος επίσκοπος της εκκλησίας των Αθηνών, είναι δε και ο πολιούχος της πόλης (γιορτάζεται στις 3 Οκτωβρίου). Επίσης, σύμφωνα με την παράδοση υπέστη μαρτυρικό θάνατο στη φωτιά γύρω στο 96 μ.Χ.
Ο Απόστολος Παύλοςλέγεται ότι πάνω από τον βραχώδη λόφο του Άρεως, κήρυξε προς τους Αρεοπαγίτες τη διδασκαλία του Χριστού, με τονλόγο του "περί αγνώστου Θεού". Και από αυτούς πρώτοι, κατά την παράδοση, πίστεψαν οι Διονύσιος και Ιερόθεος, που στη συνέχεια έγιναν επίσκοποι των Αθηνών και οι οποίοι σήμερα τιμώνται από την Ορθόδοξη Εκκλησία ως άγιοι.Ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης ήταν Αθηναίος, εξέχον μέλος του Αρείου Πάγου, ο οποίος πίστεψε στο κήρυγμα του αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο το 50 μ.Χ. (Πράξεις 17:19-34). Σύμφωνα με τον βυζαντινό λεξικογράφο Σουΐδα (10 μ.Χ. αιώνα), ο Διονύσιος ήταν γεννημένος στην Αθήνα, βαθύς γνώστης των φιλοσοφικών συστημάτων και εξαίρετος ρήτορας. Σπούδασε στην Αθήνα και έπειτα στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου. Κατά την παράδοση ο Διονύσιος χειροτονήθηκε και έγινε ο πρώτος επίσκοπος της εκκλησίας των Αθηνών, είναι δε και ο πολιούχος της πόλης (γιορτάζεται στις 3 Οκτωβρίου). Επίσης, σύμφωνα με την παράδοση υπέστη μαρτυρικό θάνατο στη φωτιά γύρω στο 96 μ.Χ.
Ο Saint Denis
Ένας άλλος Διονύσιος εξάλλου μαρτύρησε τον τρίτο αιώνα στο Παρίσι. Ο μεταγενέστερος saint Denis. Ο Διονύσιος αυτός ήρθε από την Ιταλία στη Γαλλία με έξη συντρόφους του για να κηρύξη το Ευαγγέλιο γύρω στο 250 με 270 μΧ και έγινε ο πρώτος επίσκοπος Παρισίων της τότe Lutèce. Ο άγιος αυτός αποκαφαλίσθηκε είτε στη Μονμάρτη είτε στο île de la Cité και στη συνέχεια κατ΄την παράδοση περπάτησε 6 χιλιόμετρα κρατώντας το κεφάλι του ανά χείρας το οποίο και παρέδωσε σε μια ευγενή ρωμαία κυρία την Catulla. Ο άγιος αυτός γιορτάζει στις 9 Οκτωβρίου και συχνά συγχέεται με τον Αρεοπαγίτη.
Kαι ο τρίτος Διονύσιος
Στο τέλος του 5ου μ.Χ. αιώνα, εμφανίστηκαν δέκα επιστολές και τέσσερις πραγματείες ενός παράξενου συγγραφέα. Ενώ τα έργα αυτά θεωρούνται από τα δημοφιλέστερα της χριστιανικής γραμματείας ο συγγραφέας τους παραμένει εντελώς άγνωστος. Το όνομά του φέρεται να είναι Διονύσιος Αρεοπαγίτης, Θεωρούνται όμως τα έργα αυτά ως ψευδεπίγραφα...
Ψευδο-Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης είναι το ψευδώνυμο που έχει δοθεί σε έναν Σύριο Μοναχό του 5ου αιώνα, ο οποίος ήταν Νεοπλατωτινιστής φιλόσοφος και εκκλησιαστικός συγγραφέας.
Ειδικότερα το 500 μ.Χ. περίπου, εμφανίστηκαν πιθανόν στη Συρία κάποια ψευδεπίγραφα συγγράμματα στην ελληνική που εμφάνιζαν τον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη ως συγγραφέα τους, τα οποία προέρχονταν από έναν Χριστιανό νεοπλατωνιστή με τάσεις προς τον Μονοφυσιτισμό και τον μυστικισμό. Στα έργα του αυτοαποκαλείται «Διονύσιος ο Πρεσβύτερος», υπαινισσόμενος ότι ήταν ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης. Τελικά αυτός ο Σύρος Νεοπλατωνικός (μάλλον σύγχρονος του Βοήθιου, 480–524 μ.Χ.) κατέληξε να αποκαλείται «Ψευδο-Διονύσιος» ή «Ψευδοδιονύσιος».
Τα έργα του υπό το ψευδώνυμο αυτό εμφανίζεται μια δογματική, αποτελούμενη από τέσσερα ανεξάρτητα έργα (πραγματείες) που τιτλοφορούνται:Περί της ουρανίου ιεραρχίας, εκ 15 κεφαλαίων στα οποία γίνεται λόγος αναλυτικά περί της φύσεως και των ιδιοτήτων των επουράνιων δυνάμεων.Περί της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, εξ 7 κεφαλαίων όπου αναπτύσσεται ότι αμυδρά εικόνα της ουράνιας ιεραρχίας είναι αυτή η εκκλησιαστική και συνεχίζει περί των μυστηρίων και των θείων ιερουργιών.Περί Θείων Ονομάτων, εκ 13 κεφαλαίων στα οποία γίνεται λόγος περί ονομάτων και ιδιοτήτων της «υπερούσιας και απόκρυφης θεότητας», καιΠερί μυστικής θεολογίας, εξ 7 κεφαλαίων στα οποία αναπτύσσονται τα περί μυστικής ένωσης της ψυχής μετά του «υπέρ πάσαν ουσίαν και γνώσιν Θεού».Συμπλήρωμα των παραπάνω 4 πραγματειών είναι και οι 10 διασωθείσες σύντομες επιστολές που ο ίδιος ο συγγραφέας απευθύνει προς τους μαθητές των Αποστόλων Τιμόθεον, Τίτον, Σωσίπατρον, Πολύκαρπον και προς τον Ευαγγελιστή Ιωάννη που βρισκόταν υπό περιορισμό στη Πάτμο.Σ' αυτά τα έργα επιχειρείται ο συγκερασμός της Πλατωνικής Φιλοσοφίας με το Χριστιανισμό. Η επιτυχία τους ήταν πολύ μεγάλη και επηρέασαν έντονα τη φιλοσοφική και θεολογική σκέψη καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Το έργο του του συνεισέφερε σημαντικά στην ανάδειξη της σχολαστικής φιλοσοφίας. Η μεσαιωνική σκέψη παθιάστηκε με το έργο του ιδίως δε ο Θωμάς ο Ακινάτης και ο Ιωάννης του Σταυρού.Ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μανουήλ Β ο Παλαιολόγος, λόγω της εξαιρετικής τιμής που έτρεφε στον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη που εσφαλμένα θεωρούνταν ως Απόστολος της Γαλατίας, όταν επισκέφθηκε το Παρίσι πρόσφερε στον Βασιλέα της Γαλλίας Κώδικα που περιείχε ίσως μέρος αυτών των συγγραμμάτων και που μεταφράσθηκαν κατόπιν εντολής του Βασιλέως της Γαλλίας Καρόλου του Φαλακρού από τον Ιωάννη Εριγένα. Και αυτά ακριβώς είναι που διασώθηκαν μέχρι σήμερα.
Ψευδο-Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης είναι το ψευδώνυμο που έχει δοθεί σε έναν Σύριο Μοναχό του 5ου αιώνα, ο οποίος ήταν Νεοπλατωτινιστής φιλόσοφος και εκκλησιαστικός συγγραφέας.
Ειδικότερα το 500 μ.Χ. περίπου, εμφανίστηκαν πιθανόν στη Συρία κάποια ψευδεπίγραφα συγγράμματα στην ελληνική που εμφάνιζαν τον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη ως συγγραφέα τους, τα οποία προέρχονταν από έναν Χριστιανό νεοπλατωνιστή με τάσεις προς τον Μονοφυσιτισμό και τον μυστικισμό. Στα έργα του αυτοαποκαλείται «Διονύσιος ο Πρεσβύτερος», υπαινισσόμενος ότι ήταν ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης. Τελικά αυτός ο Σύρος Νεοπλατωνικός (μάλλον σύγχρονος του Βοήθιου, 480–524 μ.Χ.) κατέληξε να αποκαλείται «Ψευδο-Διονύσιος» ή «Ψευδοδιονύσιος».
Τα έργα του υπό το ψευδώνυμο αυτό εμφανίζεται μια δογματική, αποτελούμενη από τέσσερα ανεξάρτητα έργα (πραγματείες) που τιτλοφορούνται:Περί της ουρανίου ιεραρχίας, εκ 15 κεφαλαίων στα οποία γίνεται λόγος αναλυτικά περί της φύσεως και των ιδιοτήτων των επουράνιων δυνάμεων.Περί της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, εξ 7 κεφαλαίων όπου αναπτύσσεται ότι αμυδρά εικόνα της ουράνιας ιεραρχίας είναι αυτή η εκκλησιαστική και συνεχίζει περί των μυστηρίων και των θείων ιερουργιών.Περί Θείων Ονομάτων, εκ 13 κεφαλαίων στα οποία γίνεται λόγος περί ονομάτων και ιδιοτήτων της «υπερούσιας και απόκρυφης θεότητας», καιΠερί μυστικής θεολογίας, εξ 7 κεφαλαίων στα οποία αναπτύσσονται τα περί μυστικής ένωσης της ψυχής μετά του «υπέρ πάσαν ουσίαν και γνώσιν Θεού».Συμπλήρωμα των παραπάνω 4 πραγματειών είναι και οι 10 διασωθείσες σύντομες επιστολές που ο ίδιος ο συγγραφέας απευθύνει προς τους μαθητές των Αποστόλων Τιμόθεον, Τίτον, Σωσίπατρον, Πολύκαρπον και προς τον Ευαγγελιστή Ιωάννη που βρισκόταν υπό περιορισμό στη Πάτμο.Σ' αυτά τα έργα επιχειρείται ο συγκερασμός της Πλατωνικής Φιλοσοφίας με το Χριστιανισμό. Η επιτυχία τους ήταν πολύ μεγάλη και επηρέασαν έντονα τη φιλοσοφική και θεολογική σκέψη καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Το έργο του του συνεισέφερε σημαντικά στην ανάδειξη της σχολαστικής φιλοσοφίας. Η μεσαιωνική σκέψη παθιάστηκε με το έργο του ιδίως δε ο Θωμάς ο Ακινάτης και ο Ιωάννης του Σταυρού.Ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μανουήλ Β ο Παλαιολόγος, λόγω της εξαιρετικής τιμής που έτρεφε στον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη που εσφαλμένα θεωρούνταν ως Απόστολος της Γαλατίας, όταν επισκέφθηκε το Παρίσι πρόσφερε στον Βασιλέα της Γαλλίας Κώδικα που περιείχε ίσως μέρος αυτών των συγγραμμάτων και που μεταφράσθηκαν κατόπιν εντολής του Βασιλέως της Γαλλίας Καρόλου του Φαλακρού από τον Ιωάννη Εριγένα. Και αυτά ακριβώς είναι που διασώθηκαν μέχρι σήμερα.
Κοινά τα ονόματα μα το περιεχόμενο άλλο. Ή ιστορία δημιουργεί τον Αρειο Πάγο που της αρμόζει εκάστοτε και ο λόγος των θεών εγκαταλείπει και συνθέτει. Τίποτε δεν είναι όμως τόσο αυτονόητο.
Συγκρουόμενες συχνά ιδεολογίες και ... με κάποιο τρόπο ο συγκερασμός. Ίσως τελικώς ο Ψευδοδιονύσιος που τον επέτυχε με ιδιόμορφο χιούμορ να αναδεικνύει τη λύση στις ιστορικές ιδεολογικές συγκρούσεις αλλά και στο ζήτημα της αθανασίας των ονομάτων και των θεσμών. Ισως όμως και τα σύγχρονα αδιέξοδα να προέρχονται και από την αδυναμία επιλογής ιστορικών καταβολών.
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Και μια τελευταία λέξη για τη σημερινή ημέρα. Όποιος περάσει από την οδό Σκουφά ας ρίξει μια ματιά στην αγιογράφηση του ναού από το Σπύρο Βασιλείου, τον καλό μου μπαρμπα Σπύρο που κρυφοκοίταξα στην Ερέτρια παιδί να ζωγραφίζει και μου έγνεφε πάντα χαμογελαστός...
6 σχόλια:
Την επομενη φορά θα αναζητήσω με στην εκκλησία τις αγιογραφίες και του δικού μου αγαπημένου μπαρμπα Σπύρου!
Φίλε όλη η εκκλησία έχει αγιογραφηθεί από τον Μπαρμπα Σπύρο. ¨Οπως και πολλές άλλες που αποτελούν σημαντικά έργα τέχνης, που όμως δεν γνωρίζουμε. Προσωπικά συμβαίνει να ξέρω λίγες όπως τον αγιο Χαράλαμπο του Κόντογλου και μερικές ακόμη.
Το post αυτό για τον άγιο προστάτη μας αναδεικνύει ένα πολύ σοβαρό ζήτημα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας: την προσπάθεια να συνδεθεί ο ελληνισμός προ Χριστού με τον ελληνισμό μετά Χριστόν.
Είναι φανερό ότι ορισμένους τους προβληματίζει το γεγονός ότι οι αρχαίοι μας πρόγονοι, οι οποίοι μας κληροδότησαν τόσο πολλά και σπουδαία πράγματα και για τους οποίους όλοι μας είμαστε τόσο υπερήφανοι, δεν ήταν χριστιανοί. Για το λόγο αυτό παρατηρείται μία συστηματική προσπάθεια να βρεθούν σύνδεσμοι που να αποδεικνύουν την ομαλή μετάβαση από το ένα σύστημα στο άλλο. Στην προσπάθειά μας όμως αυτή παραλείπουμε να ενθυμούμαστε ότι με τα χρόνια που επικράτησε η χριστιανική θρησκεία κάθε τι το αρχαιοελληνικό, συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της φιλοσοφίας, καταπολεμήθηκε με βία…
Εγώ πάλι θα ήθελα να διευκρινίσω, πως ο Άγιος Διονύσιος δεν είναι προστάτης ούτε των νομικών εν γένει, ούτε των δικηγόρων συγκεκριμένα. Είναι ο άγιος προστάτης των δικαστικών. Όσοι δικηγόροι πιστεύουν πως αντανακλαστικά έστω προστατεύονται κι εκείνοι, καλά κάνουν. Η αλήθεια πάντως είναι πως οι δικηγόροι δεν έχουν τον άγιο τους...
τα σθνγράμματα του διονυσιου του αεροπαγειτου δηλαδη μεταφράστικαν στα λατινικά και γαλικά? κσέρεισ αν επιρέασαν την καθολική πιστη? και μήπωσ ξέρεισ αν σε κάποιο απο τα συνγράμματα αυτά γίνεται λόγοσ για την φαντασία και το διάβολο? οι απαντήσεισ σοθ τηα με βοηθήσουν παρά πολύ.
Θα ρίξω και γώ μια ματιά στισ αγιογραφίεσ τοθ μπατμπα σπύρου.
σ ευχαριστώ.
μιχάλησ.
Πολύ ωραίο το άρθρο και κατατοπιστικό. Ας έχουμε υπ' όψιν ότι και η επίσκεψη του Παύλου στην Αθήνα τον 1ο αιώνα δεν έγινε ποτέ, αφού ο χριστιανισμός τον 1ο αιώνα είναι παντελώς άγνωστος ακόμα (πρώτη φορά που γίνεται λόγος για τη νέα αυτή θρησκεία είναι το 112 από τον Πλίνιο στην επιστολή του προς τον αυτοκράτορα Τραϊανό).
Δημοσίευση σχολίου