Νόμος καραγκιόζης : το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος

Ο εισαγγελέας της Γενεύης ανακοίνωσε σήμερα πως έκλεισε τη διαδικασία σε βάρος της τράπεζας HSBC Ελβετίας αφού η τελευταία συμφώνησε να καταβάλει πρόστιμο ύψους 40 εκατ. ελβετικών φράγκων (38 εκατ. ευρώ).
Ο Ολιβιέ Ζορνό, γενικός εισαγγελέας στο καντόνι της Γενεύης, δήλωσε προς τους δημοσιογράφους ότι έβαλε τέλος στη διαδικασία, που άρχισε τον περασμένο Φεβρουάριο, για διακεκριμένο ξέπλυμα χρημάτων σε βάρος της τράπεζας αυτής, στο πλαίσιο της λεγόμενης υπόθεσης SwissLeaks, ενός εκτεταμένου σκανδάλου φορολογικής απάτης και ξεπλύματος χρημάτων.
Το πρόστιμο, το οποίο καθορίσθηκε με βάση το παράνομο όφελος που είχε η τράπεζα, είναι το υψηλότερο που έχει επιδικαστεί ποτέ στο καντόνι της Γενεύης.
Στο πλαίσιο της έρευνας, η εισαγγελία της Γενεύης είχε πραγματοποιήσει το Φεβρουάριο έρευνα στα γραφεία της HSBC στην όχθη της λίμνης Λεμάν.
Σιγά σιγά και χωρίς έντονους ρυθμούς προωθείται η εφαρμογή της νομοθεσίας για το ξέπλυμα,γνωστή και ισχυρή διεθνώς από τα μέσα της δεκαετίας του 90. Και βελτιούμενη.
Νομοθεσία καταγωγής διεθνούς οικονομικού δικαίου, νομοθεσία που προέκυψε στα κράτη από υποδείγματα νόμων που διανεμήθηκαν με πυγμή και κύρος.
Νομοθεσία που η Ενωση αγάπησε, προώθησε με οδηγίες και που θα περίμενε κανείς ότι είναι πλέον παλιά και κατεστημένη, όμως και πάντα ανανεούμενη:
Νέους κανόνες για την πάταξη της φοροδιαφυγής και του «ξεπλύματος» μαύρου χρήματος βάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, με μια συμφωνία που φιλοδοξεί να ελέγξει την οικονομική τρομοκρατία η οποία χρησιμοποιεί ως κανάλια της ανώνυμες εταιρείες ήδη το 2014. Οι χώρες-μέλη της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για τη θέσπιση κανόνων που θα συμβάλλουν στη δημιουργία ενός πλαισίου, περισσότερο αποτελεσματικού, σύμφωνα με ανακοίνωση της επιτροπής οικονομικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χωρίς πάντως να αναρωτηθούν γιατί το ξέπλυμα σπανίζει στα ακροατήρια.
Εγκλημα που αφορά στην εξουσία κυρίως έφερε τον Πορτογάλο Πρωθυπουργό στους ύποπτους πρόσφατα και την Ισπανίδα Ινφάντα εκτός από λίγους ημέτερους δώθε και κείθε.
Οι διάφορες χώρες θα πρέπει τώρα να συγκεντρώσουν στοιχεία για τους μετόχους και ιδιοκτήτες εταιρειών, κοινοπραξιών αλλά και οργανισμών κάθε είδους και μορφής προκειμένου να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή ποιος καρπώνεται τα όποια κέρδη.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τράπεζες, λογιστικές και ελεγκτικές εταιρείες, δικηγόροι, μεσίτες ακινήτων και καζίνο θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να ελέγχουν κάθε ενδεχόμενα «ύποπτη» συναλλαγή με πελάτες τους.
Ειδικά μητρώα θα είναι ανοικτά στις εθνικές αρχές στο σύνολο των 28 ευρωπαϊκών χωρών. Στις τράπεζες θα παραχωρηθεί μερική πρόσβαση στα στοιχεία αυτά, ώστε να είναι σε θέση να πραγματοποιούν ελέγχους σχετικά με το ποιος πραγματικά είναι ο εκάστοτε πελάτης τους. Ταυτόχρονα, μερική πρόσβαση θα παραχωρηθεί και σε δημοσιογράφους και ερευνητές, που θα μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν «έννομο συμφέρον» να εξετάσουν συγκεκριμένα στοιχεία.Η συμφωνία αναμένεται να τεθεί σε ισχύ γύρω στο 2017. Εξάλλου, έχει ήδη την υποστήριξη της Ομάδας των 20 (G20), παρά τις επιφυλάξεις που εξέφρασε η Κίνα.

Ομως η νομοθεσία αυτή διεθνώς είναι σαν φάντασμα. Οποτε εφαρμόζεται τρίζουν πατώματα και σε κράτη όπως το δικό μας με μικρά μικρά βήματα, άτολμα και ένοχα. Και είναι ένα φάντασμα που όλοι αποδέχονται πως υπάρχει αφού επιλεκτικά δεν εφαρμόζεται το εκάστοτε νομοθετικό πλαίσιο σε διάφορα κράτη παρά σπάνια.
Ο φόνος, η ληστεία είναι γνωστά εγκλήματα από πολύ παλιά. Και πάλι μαλακώνουν στις υπαγωγές της δικαιοσύνης. Το ξέπλυμα είναι έγκλημα πολυτελείας. 

Η δεκαετία 1999 - 2010 φαίνεται να είναι η περίοδος κατά την οποία διακινήθηκε το περισσότερο "μαύρο" χρήμα στη χώρα μας με την αξιοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σύμφωνα με εκτιμήσεις μελών της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης.

Η εκτίμηση αυτή διατυπώθηκε στη σημερινή συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής η οποία συνεκλήθη για προκειμένου να εγκρίνει την ανασυγκρότηση της Αρχής με την τοποθέτηση 12 νέων τακτικών μελών.
Πρόκειται για πρόσωπα με μεγάλη εμπειρία κυρίως στον ελεγκτικό τομέα και θα πλαισιώσουν κρίσιμες μονάδες της Αρχής.
Είναι χαρακτηριστική η επισήμανση του Ιωάννη Κατσίπη, εφοριακού, υπαλλήλου του ΣΔΟΕ, πως το μεγαλύτερο μέρος του οικονομικού εγκλήματος που υφίσταται στη χώρα μας, αφορά στη δεκαετία από το 1999 έως το 2010, οπότε, μέσω του τραπεζικού συστήματος, διακινήθηκε όλο το μαύρο χρήμα.
Τόσο ο ίδιος ο κ. Κατσίπης που τοποθετείται τακτικό μέλος της Μονάδας Διερεύνησης Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών της Αρχής, όσο και άλλοι συνάδελφοί του, επισήμαναν την αναγκαιότητα να υπάρξει νομοθετική παρέμβαση προκειμένου να μην υπάρξει παραγραφή.
Η Βουλή έχει ήδη ψηφίσει διάταξη, σύμφωνα με την οποία πάει στα δύο χρόνια η παραγραφή για υποθέσεις για τις οποίες έχουν εκδοθεί εντολές ελέγχου μέχρι την 31.12.2013, ωστόσο τα νέα μέλη της Αρχής επισημαίνουν ότι πολλές υποθέσεις μέχρι το 2007 είναι κοντά στην παραγραφή και θα πρέπει το ΣΔΟΕ και η Αρχή εκεί να ρίξουν το μεγαλύτερο βάρος των ελέγχων.
Η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας ενημερώθηκε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα τόσο η Αρχή για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, όσο και οι άλλοι ελεγκτικοί μηχανισμοί του υπουργείου Οικονομικών σχετίζονται με την χρονική υστέρηση με την οποία οι τράπεζες ανταποκρίνονται στα αιτήματα και διαβιβάζουν στοιχεία για επίμαχους λογαριασμούς. Ειπώθηκε, δηλαδή, στη διάρκεια της συνεδρίασης ότι τις περισσότερες φορές τα στοιχεία που διαβιβάζονται από τις τράπεζες είναι μη επεξεργάσιμα, ενώ οι καθυστερήσεις μπορεί για ένα αίτημα να φτάσουν και τον έναν χρόνο.
«Με αφορμή τη λίστα Λαγκάρντ, την προανακριτική επιτροπή και την οικονομική κρίση, ασκήθηκε πίεση στις τράπεζες να ανταποκρίνονται στα αιτήματα ελέγχου», είπε ο κ. Κατσίπης και ενημέρωσε ότι το μητρώο λογαριασμών, που, αυτή τη στιγμή, έχει μπει σε παραγωγική λειτουργία, παρέχει στους ελεγκτές τα στοιχεία που αφορούν στο υπόλοιπο των λογαριασμών, τους συνδικαιούχους και τα νούμερα των λογαριασμών.
Δεν περιλαμβάνονται, όμως, οι κρίσιμες πληροφορίες για την κίνηση των λογαριασμών, αλλά όπως έχουν δεσμευτεί οι τράπεζες, τα στοιχεία αυτά θα μπαίνουν στο μητρώο έως τις 30.09.2014.
«Αν οι κινήσεις των λογαριασμών μπουν στο σύστημα έως 31.12.2014 εμείς θα είμαστε ευτυχείς», είπε ο κ. Κατσίπης.
Την ανάγκη η Αρχή να υποβοηθεί περισσότερο από τα πιστωτικά ιδρύματα, επεσήμανε ο Γιώργος Σαραντόπουλος, δικηγόρος της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικής Πολιτικής του υπουργείου Οικονομικών που επίσης ορίστηκε τακτικό μέλος της Αρχής για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

Στα γειτονικά μας Σκόπια το 2013 σε ποινή φυλάκισης τριών ετών καταδίκασε τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδας Ιωάννη δικαστήριο των Σκοπίων, για οικονομικά εγκλήματα και «ξέπλυμα βρώμικου χρήματος», μέσω της δράσης θρησκευτικών συλλόγων.
Υπενθυμίζεται ότι τον Μάιο του 2012 ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης καταδικάστηκε για την υπεξαίρεση 250.000 ευρώ από την Ορθόδοξη Εκκλησία της ΠΓΔΜ και εκτίει ακόμα την ποινή φυλάκισης που του επιβλήθηκε, ενώ το 2005 είχε καταδικαστεί από τις αρχές της ΠΓΔΜ σε 8ετή φυλάκιση για υποδαύλιση εθνικού και θρησκευτικού μίσους.
Τέλος, να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της «Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αχρίδας», πίσω από τη νέα καταδίκη του προκαθημένου της υποκρύπτονται πολιτικά κίνητρα, ενώ τονίζεται επίσης ότι οι όλες οι εκθέσεις των διεθνών οργανισμών χαρακτηρίζουν τη δικαιοσύνη της ΠΓΔΜ ως έναν από τους πιο προβληματικούς και διεφθαρμένους τομείς του κράτους.

 Η Γερμανία, σύμφωνα με τον «Δείκτη Χρηματοοικονομικής Μυστικότητας», κατατάσσεται στην 8η θέση σε σύνολο 82 χωρών όπου βασιλεύει το ξέπλυμα μαύρου χρήματοςτο 2013, ποιός να τόλεγε.
Στον αντίποδα, η Κύπρος, που το Βερολίνο κατηγορούσε ως «πλυντήριο» των κεφαλαίων των Ρώσων ολιγαρχών, κατατάσσεται μόλις στην 41η θέση.
 Στη Γερμανία «ξεπλένονται» ετησίως μεταξύ 29-57 δισ. ευρώ, με μεγάλο μέρος των χρημάτων αυτών να προέρχεται από το οργανωμένο έγκλημα (υπάρχουν ενδείξεις ότι η ιταλική Μαφία έχει συναλλαγές με τις γερμανικές τράπεζες) και από διεφθαρμένα καθεστώτα από χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.
Για παράδειγμα, στη Γερμανία υπάρχουν «παγωμένοι» λογαριασμοί δισεκατομμυρίων από χώρες της «αραβικής άνοιξης» (Λιβύη, Τυνησία, Αίγυπτος). «Οι γερμανικές τράπεζες φαίνεται να στηρίζουν τη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος στο εξωτερικό και ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα είναι η διαχείριση μεγάλων (και μάλλον υπόπτου προελεύσεως) κεφαλαίων από το Τουρκμενιστάν. Εστίες προβληματισμού αποτελούν επίσης τα ελλιπή στοιχεία για τα καταπιστεύματα και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα που εδρεύουν στη Γερμανία, ο πολύ μικρός αριθμός ύποπτων συναλλαγών για μια οικονομία με τόσο μεγάλο μέγεθος, η έλλειψη δημόσιων στατιστικών στοιχείων για τις υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος και η τάση της εποπτικής αρχής των γερμανικών τραπεζών BaFin να εκχωρεί σε ιδιωτικές ελεγκτικές εταιρείες την αρμοδιότητα εφαρμογής των κανόνων για το ξέπλυμα χρήματος, κάτι που εγείρει θέματα σύγκρουσης συμφερόντων».
Και οι νόμοι? γιατί αφού υπάρχουν δεν εφαρμόζονται? γιατί αφού θα μπορούσαν να δώσουν τέλος στην κρίση οι επιστροφές του μαύρου χρήματος δεν γίνονται οι αναγκαίες κινήσεις?
Είναι τάχα πιό επικίνδυνος ο ψυχοπαθής δολοφόνος για το κοινωνικό σύνολο ή ο φονέας της πεθεράς του που δεν άντεξε τη γκρίνια της?
Ο νόμος μοιάζει θεϊκός αλλά εξανθρωπίζεται και έρχεται στα μέτρα της ιστορίας και της εποχής του.
Ακόμη και αν προέρχεται από σπουδαίους συντάκτες (σίγουρα όχι κοινοβούλια) και από διεθνή γραφεία συντάξεων ανάλογων κειμένων μέχρι να τύχουν εφαρμογής δεν είναι παρά κείμενα για ανάγνωση που ίσως αφορούν στη θεωρία και μόνον την πραγματικότητα και τον πολίτη.
Να φοβάται λοιπόν κανείς το νόμο? να τον σέβεται?