Ο χρήστης των έργων στην καρδιά της Σύμβασης Παραχώρησης Δημοσίων Έργων

Με αφορμή της πρόσφατη απόφαση που αναφέραμε στο προηγούμενο ποστ μερικές παλαιότερες σκέψεις από το βιβλίο μου Οι Συμβάσεις Παραχώρησης δημοσίων έργων - Σπουδή στη διαλεκτική των πόλων εξουσίας

"Ο ευρωπαίος πολίτης, έχει τον πρώτο ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής των διευρωπαϊκών δικτύων στη Συνθήκη[1]. Ο ευρωπαίος πολίτης ως χρήστης των δικτύων, διαμορφώνει κατά τον τρόπο αυτό την ταυτότητά του μέσα από την ανάπτυξη των δικτύων που αποτελούν τις αρθρώσεις του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου.

Ανάμεσα στον ευρωπαίο πολίτη και τους οικονομικούς παράγοντες που διαμορφώνουν τα δίκτυα αυτά, η σύμβαση παραχώρησης δημοσίων έργων διαμορφώνει έναν καταλυτικό συμβατικό δεσμό[2].

Ο ίδιος ο ορισμός τη σύμβασης παραχώρησης δημοσίων έργων καθορίζει ως κριτήριο διαφοροποίησης της σύμβασης αυτής από τη σύμβαση κατασκευής δημοσίων έργων την ανάθεση της εκμετάλλευσης ως συμβατικό αντάλλαγμα εν όλω ή εν μέρει του αναδόχου. Η εκμετάλλευση του έργου αποκλειστικό (κατά κανόνα) στόχο και πόρο έχει το χρήστη. Από αυτόν εξαρτάται η ανταποδοτικότητα του έργου. Από αυτόν η αποπληρωμή των δανείων. Από αυτόν εξαρτάται η ύπαρξη του αναδόχου παραχώρησης και η μη υποκατάστασή του σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής των δανείων. Ο χρήστης σε μία σύμβαση που θέτει ως συμβατικό αντάλλαγμα την εκμετάλλευση καθίσταται ο κεντρικός φορέας υλοποίησης της σύμβαση αφού από αυτόν εξαρτάται η ίδια η ουσία της. Η κλειστοφοβία του επιβάτη της Brithsh Railway είναι δυνατό να αποβεί κρίσιμη για τη σύνδεση του Καναλιού της Μάγχης. Η ενδεχόμενη κλειστοφοβία του μέσου έλληνα οδηγού ΙΧ αυτοκινήτου απέβη μοιραία για την Ζεύξη του Μαλλιακού Κόλπου με υποθαλάσσια σήραγγα[3].

Πόλος εξουσίας για την ανάπτυξη των έργων υποδομής της Ευρώπης καθίσταται, υπό την έννοια αυτή, ο χρήστης και οι ανάγκες του. Ως καταναλωτής διεκδικεί το ρόλο του στην ανταποδοτικότητα των έργων υποδομής αποδεικνύοντας ότι δίχως την επιβεβαίωση της παρουσίας του και της συμμετοχής του στην αποπληρωμή του εργολαβικού τιμήματος, σύμβαση παραχώρησης δημοσίων έργων δεν υπάρχει[4]. Με δεδομένο ότι η προστασία του καταναλωτή ρυθμίζεται ευθέως από το κοινοτικό δίκαιο, ενώ η ελευθερία πρόσβασης, η ισότητα μεταχείρισης και η συνέχεια των υπηρεσιών κατοχυρώνονται ρητά από τη Συνθήκη[5] παράλληλα με την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ο ρόλος του χρήστη των υποδομών εκτός από αυτόν του συμμετόχου στην ανταπόδοση του εργολαβικού τιμήματος δια της εκμετάλλευσης του έργου, γίνεται καθοριστικός και για τη διαμόρφωση της εικόνας του χρήστη των ευρωπαϊκών υποδομών ως πολίτη της Ένωσης. Διαπιστώνεται έτσι, μια κυκλική σχέση ανάμεσα στην κατασκευή και τη χρηματοδότηση των διευρωπαϊκών δικτύων, την εκμετάλλευσή τους, και το ρόλο του χρήστη. Από αυτόν ξεκινούν, αυτός τα χρηματοδοτεί, σε αυτόν καταλήγουν (αφού η σύμβαση παραχώρησης δημοσίων έργων έχει περιορισμένη διάρκεια) και με τον τρόπο αυτό διαμορφώνουν την ευρωπαϊκή του ταυτότητα."

---

[1] . Βλ. διατύπωση άρθρου 129 Β της Συνθήκης

[2] . Βλ. ενδεικτικά από τη γαλλική βιβλιογραφία Delvolvé P., La question de l’application du droit de la consommation aux services publics, D. Adm. Oct. 1993 p. 4, Barbier Ch., L’usager est- il devenu le client du service public ?, Semaine Juridique, ed. Générale, no. 3816, De Quatrebarbes B., Usagers ou clients? Marketing et qualité dans les services publics. L’ Organisation., 1998, Paris, Lecerf M., Droits des consommateurs et obligations des services publics, L’Organisation Paris 1999, Γώγου Κ., Η έννομη προστασία των καταναλωτών έναντι ιδιωτικοποιημένων οργανισμών κοινής ωφέλειας — δικαστική προστασία κατά πράξεων και παραλείψεων διοικη­τικής εποπτείας; στον τόμο «Αποκρατικοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων και προστασία του καταναλωτή - Επίλυση Καταναλωτικών Διαφορών», Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου, Εκδόσεις Σάκκουλα, Θεσσα­λονίκη 1998, σελ. 215-242.

[3] . Ήδη η διαδικασία δημοπράτησης της σύμβασης διεκόπη λόγω ελλείψεως ανταποδοτικότητας του έργου.

[4] . Leclerc M., Droits des consommateurs et obligations des services publics, Ed. D’ Organisation, Paris, 1999.

[5] . Βλ. τα άρθρα 129 Β παρ. 2 , 129 Γ, 7 Α και 130 Υ της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.