Το ΣτΕ για τις υποκλοπές ΣτΕ Ολ 4309/2015

- 10/12/2015

Εξαιρετικής σημασίας απόφαση για τις υποκλοπές από το Συμβούλιο της Επικρατείας
Επικυρώθηκε από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) πρόστιμο 50,6 εκατομμυρίων ευρώ που είχε επιβληθεί στη Vodafone από την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) το 2013, μετά την αποκάλυψη των τηλεφωνικών υποκλοπών που έγιναν την διετία 2004-2005 και γνωστοποιηθήκαν τον Φεβρουάριο του 2006.

Στην υπ’ αριθμ. 4309/2015 απόφασή τους οι Σύμβουλοι απέρριψαν την προσφυγή της εταιρείας, η οποία ζητούσε να ακυρωθεί το πρόστιμο υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι παραβιάστηκε η συνταγματική αρχή της φανερής δράσης των οργάνων της πολιτείας, ότι ήταν μη νόμιμη η σύνθεση της ΑΔΑΕ κατά την ημέρα επιβολής του προστίμου και ότι δεν είχε υποχρέωση να ενημερώσει την ΑΔΑΕ για το παράνομο λογισμικό.

Σημειώνεται ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η ΑΔΑΕ επιβάλει πρόστιμο σε βάρος της Vodafone για τη συγκεκριμένη υπόθεση.

Το προηγούμενο πρόστιμο που έχει επιβληθεί σε βάρος της εταιρείας ήταν ύψους 76 εκατ. ευρώ για παράβαση της νομοθεσίας περί απορρήτου των επικοινωνιών. Ωστόσο το 2010 το πρόστιμο ακυρώθηκε από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (απόφαση 3319/2010), καθώς κρίθηκε ότι οι συνεδριάσεις της ΑΔΑΕ δεν ήταν δημόσιες όπως επιτάσσει η Διεθνής και ελληνική νομοθεσία, αλλά κεκλεισμένων των θυρών. Οι σύμβουλοι Επικρατείας ανέπεμψαν την υπόθεση στην ΑΔΑΕ προκειμένου να εκδώσει άλλη νέα νόμιμη απόφαση.
Ιστορικό της υπόθεσης

Στις 10 Μαρτίου 2005, ο διευθύνων σύμβουλος της Vodafone/Panafon, Γιώργος Κορωνιάς ζήτησε συνάντηση με τον διευθυντή του πολιτικού γραφείου του Πρωθυπουργού, Γιάννη Αγγέλου, προκειμένου να τον ενημερώσει για εξαιρετικής σημασίας ζήτημα. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 20.00 εκείνης της ημέρας παρουσία του τότε υπουργού Δημόσιας Τάξης Γιώργου Βουλγαράκη.

Μοναδικό αντικείμενο της συνάντησης ήταν η αποκάλυψη συστήματος παράνομου λογισμικού στις εγκαταστάσεις της Vodafone, από το οποίο γινόταν παρακολούθηση των κινητών τηλεφώνων του τότε Πρωθυπουργού Κων. Καραμανλή, μελών της Κυβέρνηση, καθώς και άλλων προσώπων. Μαζί, παραδόθηκε κλειστός φάκελος που περιείχε λίστα των τηλεφωνικών αριθμών που ήταν υπό παρακολούθηση.

Συγκεκριμένα, αποκαλύφθηκε ότι υπήρχε ένα υποσύστημα συνακρόασης τηλεφωνικών συνδιαλέξεων το οποίο είχε ενεργοποιηθεί για 100 αριθμούς, ενώ τα τηλέφωνα τα οποία «παρακολουθούσαν» ήταν 14 και ενεργοποιούνταν αμέσως μόλις τα υπό παρακολούθηση τηλέφωνα δέχονταν κλήση. Τότε, έμπαινε σε λειτουργία ένα σύστημα συνακρόασης, ενώ εξέτρεπαν τις συνομιλίες σε «κέντρο» όπου αυτές καταγράφονταν.

Μετά από αυτό η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) επέβαλε πρόστιμο 76 εκατ. ευρώ στην Vodafone για 6 παραβάσεις της νομοθεσίας περί απορρήτου των επικοινωνιών και πρόστιμο 7,3 εκατ. ευρώ στην Ericsson (η οποία ήταν προμηθευτής του λογισμικού της Vodafone), καθώς δεν έλαβε όλα εκείνα τα αναγκαία μέτρα που επιβάλλονται, προκειμένου να προληφθούν και να αποτραπούν οι τηλεφωνικές υποκλοπές.

Το πρόστιμο στην Vodafone επιβλήθηκε, καθώς δεν ενημέρωσε αμέσως την ΑΔΑΕ για την ύπαρξη του παράνομου λογισμικού, για παραβίαση του απορρήτου των τηλεφωνικών υποκλοπών, για μη ενημέρωση των συνδρομητών της, για παράβαση του απορρήτου των επικοινωνιών μέσω παράνομης εισαγωγής παρείσακτου λογισμικού, για έλλειψη επαρκών μέτρων ασφαλείας για διασφάλιση του απορρήτου και για δυσχέρανση του έργου της ΑΔΑΕ.

Να σημειωθεί ότι για κάθε μια από τις 6 συνολικά παραβάσεις που απέδωσε η ΑΔΑΕ στην Vodafone το ύψος του προστίμου ήταν διαφορετικό.

Ενδεικτικά, επιβλήθηκε πρόστιμο 41,6 εκ. ευρώ (104 παρακολουθούμενοι αριθμοί Χ 400.000 ευρώ) για την παραβίαση του απορρήτου των επικοινωνιών μέσω παράνομης εισαγωγής παρείσακτου λογισμικού κατά παράβαση του άρθρου 19 του Συντάγματος, της ποινικής και μη νομοθεσίας, αλλά και κατά παράβαση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Πάντως, η ΑΔΑΕ θεώρησε δεδομένη την εξ αμελείας τουλάχιστον ευθύνη της Vodafone.
Όμως, το 2010 και τα δύο αυτά πρόστιμα ακυρώθηκαν από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (αποφάσεις 3319 και 3320/2010), καθώς κρίθηκε ότι οι συνεδριάσεις της ΑΔΑΕ δεν ήταν δημόσιες (ανοικτές στους πολίτες), όπως επιτάσσει η Διεθνής και ελληνική νομοθεσία.

Οι σύμβουλοι Επικρατείας ανέπεμψαν και τις δύο υποθέσεις στην ΑΔΑΕ προκειμένου να εκδώσει άλλες νέες νόμιμες αποφάσεις για την επιβολή προστίμων.

Πράγματι, η ΑΔΑΕ τον Ιανουάριο του 2013, αφού η νομοθεσία για την εγκατάσταση και λειτουργία δημοσίου δικτύου τηλεπικοινωνιών τροποποιήθηκε και προσαρμόστηκε στις δύο αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ του 2010, επέβαλε στην Vodafone για τους ίδιους λόγους νέο πρόστιμο. Αυτή τη δεύτερη φορά όμως, το πρόστιμό ήταν χαμηλότερο ύψους 50,6 εκ. ευρώ.

Η ΑΔΑΕ, κάτω από το νέο νομοθετικό πλαίσιο, αποφάνθηκε ότι συντρέχουν οι λόγοι που επιβάλλουν την ακρόαση της Vodafone σε μυστική συνεδρίαση (κεκλεισμένων των θυρών)
Το ίδιο έτος η Vodafone προσέφυγε εκ νέου στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο ζητώντας και πάλι την ακύρωση του προστίμου.

Οι σύμβουλοι Επικρατείας με την υπ' αριθμ. 4309/2015 απόφασή τους απέρριψαν ως αβάσιμούς όλους του ισχυρισμούς της Vodafone.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ απέρριψε, μεταξύ των άλλων, τους ισχυρισμούς της επίμαχης εταιρείας κινητής τηλεφωνίας, ότι παραβιάστηκε η συνταγματική αρχή της φανερής δράσης των οργάνων της πολιτείας, ότι ήταν μη νόμιμη η σύνθεση της ΑΔΑΕ κατά την ημέρα επιβολής του προστίμου, ότι δεν είχε υποχρέωση να ενημερώσει την ΑΔΑΕ για το παράνομο λογισμικό, σύμφωνα με το ισχύον τότε νομοθετικό πλαίσιο, νόμιμα αφαίρεσε το παράνομο λογισμικό και διέκοψε την λειτουργία του, κ.λπ.

Οι σύμβουλοι της Επικρατείας την 80σέλιδη απόφασή τους εισέρχονται σε μια λεπτομερή ανάλυση τόσο των θέσεων της ΑΔΑΕ, όσο και των ισχυρισμών της Vodafone, ενώ προβαίνουν και σε τεχνική ανάλυση των δεδομένων των τηλεφωνικών υποκλοπών.