Ακυρο Μνημόνιο

Η πολιτική εξαγγελία του κ. Τσίπρα που συμπληρώνει τη βούληση του δεύτερου κόμματος να καταγγείλει το Μνημόνιο επιτρέπει στα Νομικά Νέα μερικές νομικές σκέψεις.

Είναι έγκυρο τελικώς το "Μνημόνιο" και ειδικότερα το πακέττο συμφωνιών που αποκαλούμε μονολεκτικά Μνημόνιο? Το ίδιο το Μνημόνιο που επισυνάπτεται στις δανειακές πάσης φύσεως συμβάσεις ισχύει?

Αλλά και οι δανειακές συμβάσεις ισχύουν αν (λέω αν) έχουν συναφθεί?

Ισως ο λόγος μου θεωρηθεί προβοκατόρικος. Πολύ περισσόοτερο που η Βουλή έχει εγκρίνει σχέδια συμβάσεων οπότε ποιός θα ματαίωνε τις προσδοκίες της με νομικίστικα επιχειρήματα? 

Ισως να θεωρηθεί και θρασύς ο λόγος της γράφουσας! αφού τόσοι και τόσοι πολιτικοί παράγοντες θεωρούν ότι τυχόν αμφισβήτηση αυτών των ιερών κειμένων θα έθετε τη χώρα εκτός Ενωσης. 

Αποδεχόμενη όλους τους πιθανούς χαρακτηρισμούς επιμένω να σκέπτομαι:

Για το πρώτο Μνημόνιο τα έχουμε ξαναγκρινιάξει. 

 

Στις 8 Μαΐου 2010 υπεγράφη η «Σύμβαση δανειακής διευκόλυνσης» (Loan Facility Agreement) μεταξύ των περισσότερων κρατών - μελών της Ευρωζώνης[1] και του KfW,[2] ως δανειστών οι οποίο αντιπροσωπεύονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή[3], της Ελληνικής Δημοκρατίας[4], ως δανειολήπτη, και της Τράπεζας της Ελλάδος, ως αντιπροσώπου του δανειολήπτη[5]. Στο ζήτημα των συμβαλλόμενων μερών πρέπει να δίδουμε πάντα σημασία για διάφορους λόγους που θα μας απασχολούσαν και γκαρσονιέρα αν αγοράζαμε. Μπορούσαν τάχα να δεσμευθούν στα όσα υπέγραψαν?

H συγκεκριμένη σύμβαση η οποία σχετίζεται ως προς το σκοπό και ως προς το γράμμα με το λεγόμενο Μνημόνιο[6] και με τη Σύμβαση Intercreditor εν τέλει και παρά τις αρχικές προβέψεις του ν. 3845/2010 δεν κυρώθηκε με νόμο[7].

Δύο ημέρες πριν από την υπογραφή των παραπάνω  συμβάσεων «Σύμβασης» και «Μνημονίου» και 4 ημέρες πριν από τη Συμφωνία Έγκρισης ΔΝΤ του «Διακανονισμού Χρηματοδότησης Άμεσης Ετοιμότητας», ψηφίστηκε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος (άρθρο 109 ΚτΒ) και τέθηκε σε ισχύ ο ν. 3845/2010 (ΦΕΚ 65/652010) με τίτλο: «Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη-μέλη της Ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο».  Ο νόμος αυτός αφορούσε την ανωτέρω σύμβαση σε σημαντικά ζητήματα ιδίως όμως το Μνημόνιο το οποίο και αποτέλεσε αντικείμενο πολλών συζητήσεων[8] και μίας αίτησης ακυρώσεως[9] που έδωσαν αφορμή για επιστημονικό διάλογο.

Ο νόμος 3854/10 προέβλεψε ειδικά και μεταξύ άλλων ότι : Τα μνημόνια, οι συμφωνίες και οι συμβάσεις του προηγούμενου εδαφίου, εισάγονται στη Βουλή για κύρωση».  Όμως πέντε ημέρες μετά τη δημοσίευση του ν. 3845/2010, τρεις ημέρες μετά τη σύναψη της Σύμβασης και του Μνημονίου και μία ημέρα μετά τη Συμφωνία Έγκρισης του ΔΝΤ, το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 4 του Άρθρου 1 του ν. 3845/2010 τροποποιήθηκε με το ν. 3847/2010 (ΦΕΚ Α 67/11-5-2010), Άρθρο Μόνο, παράγραφος 9, ως εξής: «Τα μνημόνια, οι συμφωνίες και οι συμβάσεις του προηγούμενου εδαφίου εισάγονται στη Βουλή για συζήτηση και ενημέρωση. Ισχύουν και εκτελούνται από της υπογραφής τους». Θεωρήθηκε από πολλούς αναλυτές ότι η ρύθμιση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης κατά ρητή της πρόβλεψη τίθεται σε ισχύ από της υπογραφής της[10], οπότε η πρόβλεψη νομοθετικής κύρωσης δημιουργεί ζήτημα ως προς την σχέση της συμβατικής πρόβλεψης και της ανάγκης να κυρωθεί για να ισχύσει.

 Τούτο όμως θα μπορούσε να θεραπευθεί και με αναδρομική ρύθμιση ως προς την θέση της σε ισχύ ή με πρόβλεψη της κύρωσης με νόμο ως condition precendent (cp) δηλαδή ως αίρεση για την ισχύ του δανεισμού που συνηθίζεται σε δανειακές συμβάσεις που σχετίζονται με νομοθετικές κυρώσεις (όπως άλλωστε πολύ καλά γνωρίζει από το παρελθόν τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και η διεθνής δανειακή αγορά και οι νομικοί της σύμβουλοι). Κατά την άποψή μας ο κύριος λόγος που απέτρεψε την συγκεκριμένη κύρωση με νόμο είναι η ρύθμιση του εφαρμοστέου δικαίου για τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης που είναι το αγγλικό. Πώς θα κύρωνε η Βουλή των Ελλήνων που ψηφίζει ελληνικού δικαίου κανόνες το αγγλικό δίκαιο? Ποτέ μου δεν το κατανόησα σε όλο το χρόνο που διαβάζω τους θεωρητικούς να αναλύουν τα του Μνημονίου. Μήπως τάχα δεν είναι αυτός ο λόγος που ποτέ δεν κυρώνονται οι πάσης φύσεως δανειακές συμβάσεις που αφορούν μεγάλα έργα και διέπονται από το αγγλικό δίκαιο? 

Δεν θα μιλήσουμε μόνον για τη Legal Opinion που μας έχει απασχολήσει και πάλι.

Θα προβληματισθούμε μόνον για τους συμβαλλόμενους. 

Ιδίως για το κατά πόσον η Επιτροπή δύναται να ενεργεί ως intercreditor. 

Θα προβληματισθούμε για τη δικαιοδοσία του ΔΕΕ. Φυσικά!

Και στη συνέχεια θα διαβάσουμε το Δεύτερο Μνημόνιο που έκανε αρκετές διορθώσεις. 

Ε ναι λοιπόν θα πρέπει να προβληματισθούμε σοβαρά αν τα δύο αυτά Μνημόνια και οι συναφείς συμβάσεις ισχύουν. Και κατά το εθνικό δίκαιο στο μέτρο που εμπλέκεται και κατά το διέπον αγγλικό.

Και θα πρέπει να ξεχάσουμε για λίγο το ΣτΕ και τις ακυρωτικές δίκες.
Θα πρέπει να ξεψαρώσουμε των πολιτικών και θεσμικών εκβιασμών. 
Να αναρωτηθούμε αν έχουν ισχύσει οι εγκριθείσες σε σχέδια συμβάσεις και πώς όλα αυτά υπό το αγγλικό δίκαιο ενεργοποιήθηκαν.
Αν έχουν τηρηθεί οι όροι ισχύος των συμβάσεων αυτών ιδίως  αν υπάρχουν τα legal opinions που προβλέπονται. Ας ρωτήσουμε το ΝΣΚ τι έχει αποκάμει! και αν μπορούσε να κάμει οτιδήποτε γενικότερα.
Ας ρωτήσουμε βρε αδερφέ έναν συνταγματολόγο άν τα κράτη μέλη ιδρύουν Ανώνυμες Εταιρίες Λουξεμβούργου για να συμβληθούν όπως έγινε με το δεύτερο μνημόνιο. Αυτά τα spv όπως λέγονται τι είναι? Και πριν αποθάνουμε πολιτικά ας ζητήσουμε την τήρηση της νομιμότητας από τους κοινοτικούς μας εταίρους οι οποίοι πιστεύουν στο κράτος δικαίου και στην αρχή της νομιμότητας. 
Πριν καταγγείλουμε θα αναρωτηθούμε τι υπάρχει από αυτές τις συμφωνίες όπως θα κάναμε για τη μεταβίβαση του αμπελιού της γιαγιάς?

Θα το κάνουμε?

---

[1] Ειδικότερα των ακόλουθων Κρατών Μελών των οποίων νόμισμα είναι το ευρώ: Βασίλειο του Βελγίου, Ιρλανδία, Βασίλειο της Ισπανίας, Γαλλική Δημοκρατία, Ιταλική Δημοκρατία, Κυπριακή Δημοκρατία, Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου, Δημοκρατία της Μάλτας, Βασίλειο των Κάτω Χωρών, Δημοκρατία της Αυστρίας, Πορτογαλική Δημοκρατία, Δημοκρατία της Σλοβενίας, Σλοβακική Δημοκρατία και Δημοκρατία της Φινλανδίας,

[2] το KfW υπόκειται στις οδηγίες, τελεί υπό την εγγύηση και ενεργεί προς το δημόσιο συμφέρον της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας

[3] αντιπροσωπευόμενα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δυνάμει του intercreditors agreement που συνάφθηκε ως δεύτερη σύμβαση μεταξύ των ανωτέρω πιστωτών και της Επιτροπής, με την οποία καθορίσθηκαν οι εσωτερικές τους σχέσεις και, ιδίως, τα καθήκοντα της Επιτροπής ως προς το συντονισμό και την εν γένει διαχείριση των διμερών δανείων («Συμφωνία μεταξύ των Πιστωτών», Intercreditor Agreement).

Ερωτηματικό παραμένει  φυσικά για το κατά πόσον η Επιτροπή δύναται κατά τη Συνθήκη να ενεργεί ως Intercreditor

[4] που εκπροσωπείται από τον Υπουργό Οικονομικών υπέρ του οποίου με την παράγραφο 4 του Άρθρου 1 του ν. 3845/2010, ορίζονται τα ακόλουθα: «Παρέχεται στον Υπουργό Οικονομικών η εξουσιοδότηση να εκπροσωπεί το Ελληνικό Δημόσιο και να υπογράφει κάθε μνημόνιο συνεργασίας, συμφωνία ή σύμβαση δανεισμού, διμερή ή πολυμερή, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να εφαρμοστεί το πρόγραμμα της προηγούμενης παραγράφου.

[5] Ειδική αναφορά: (Γ) της Τράπεζας της Ελλάδος, που ενεργεί ως αντιπρόσωπος για λογαριασμό του Δανειολήπτη (εφεξής αναφερόμενη ως «Αντιπρόσωπος του Δανειολήπτη») που εκπροσωπείται από τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Για το ζήτημα αυτό δεν φαίνεται εκ πρώτης όψεως η νομική βάση και η νομιμοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος ως αντιπροσώπου του δανειολήπτη.

[6] Στις 3 Μαΐου 2010 υπεγράφη μεταξύ της Επιτροπής, ενεργούσης για λογαριασμό των κρατών - μελών της Ευρωζώνης, και της Ελληνικής Δημοκρατίας, εκπροσωπούμενης από τον Υπουργό Οικονομικών και το Διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, «Μνημόνιο Συνεννόησης» (Memorandum of Understanding), στο οποίο περιελήφθησαν τα μέτρα του τριετούς προγράμματος που είχε καταρτισθεί από τις ελληνικές αρχές μετά από συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το «Μνημόνιο Συνεννόησης» απαρτίζεται από τρία επιμέρους μνημόνια: α) το «Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής» (Memorandum of Economic και Financial Policies), με το οποίο καθορίζονται οι στρατηγικού χαρακτήρα στόχοι του προγράμματος και τα επιμέρους δημοσιονομικά, χρηματοπιστωτικά και διαρθρωτικά μέτρα, που πρέπει να ληφθούν για τη βελτίωση της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας και την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, β) το «Μνημόνιο στις συγκεκριμένες προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής» (MemorandumofUnderstandingonSpecificEconomicPolicyConditionality), στο οποίο γίνεται εξειδίκευση και λεπτομερής περιγραφή των ανωτέρω μέτρων και του χρονοδιαγράμματος θεσπίσεως και υλοποιήσεώς τους μέχρι και το τέλος του 2011, και γ) το «Τεχνικό Μνημόνιο Συνεννόησης» (Technical Memorandum of Understanding), με το οποίο αποσαφηνίζεται η έννοια των χρησιμοποιούμενων όρων, καθορίζονται τα ποσοτικά κριτήρια απόδοσης και τα λοιπά κριτήρια αναφοράς, οι μέθοδοι αξιολόγησης του προγράμματος, καθώς και άλλες τεχνικού χαρακτήρα λεπτομέρειες για την παρακολούθηση της πορείας των επιχειρούμενων διαρθρωτικών αλλαγών.

[7] Στη Βουλή των Ελλήνων είναι κατατέθηκε  σχέδιο νόμου με ημερομηνία 3 Ιουνίου 2010και με τίτλο «Κύρωση της από 8 Μαΐου 2010 Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης μεταξύ αφ’ ενός της Ελληνικής Δημοκρατίας ως δανειολήπτη (στο εξής: Δανειολήπτης) και αφ’ ετέρου των λοιπών δεκαπέντε κρατών-μελών της Ευρωζώνης ως δανειστών (στο εξής: Δανειστές), καθώς και του από 10 Μαΐου 2010 «Διακανονισμού χρηματοδότησης αμέσου

ετοιμότητας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο - Συμμετοχή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης».

 [8] Μεταξύ άλλων  www.constitutionalism.gr

[9] Εκεί και η .εισήγηση ΣΑΡΠ και ΔΣΑΗ δίκη για το Μνημόνιο έκδοση ΔΣΑ

[10] Ειδικότερα έτσι ο Κασιμάτης ………………αν και όχι απολύτως ακριβώς διότι η Σύμβαση αναφέρει κάτι διαφορετικό

15. ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

(1) Μετά την υπογραφή της από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη, η παρούσα Σύμβαση τίθεται σε ισχύ από την ημερομηνία που:

(α) οι Δανειστές λάβουν την επίσημη ανακοίνωση υπό μορφή Νομικής Γνωμοδότησης του Νομικού Συμβούλου του Κράτους του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Νομικού Συμβούλου του Κράτους του Υπουργείου Οικονομικών σύμφωνα με το υπόδειγμα του Παραρτήματος 4 ότι η Σύμβαση αυτή έχει νομίμως συναφθεί εκ μέρους του Δανειολήπτη και όλες οι υποχρεώσεις του Δανειολήπτη σε σχέση με τη Σύμβαση αυτή είναι έγκυρες, δεσμευτικές και εκτελεστές σύμφωνα με τους όρους τους και τίποτα περαιτέρω δεν απαιτείται για να τεθούν σε ισχύ.

και

(β) η Επιτροπή λάβει Επιβεβαιώσεις Δέσμευσης από Κρίσιμο Αριθμό Δανειστών,

κατά την οποία ημερομηνία η παρούσα Σύμβαση τίθεται σε ισχύ και δεσμεύει τον Δανειολήπτη και όσους Δανειστές παρείχαν τις συγκεκριμένες Επιβεβαιώσεις Δέσμευσης.

Η παρούσα Σύμβαση τίθεται σε ισχύ και δεσμεύει τον Δανειολήπτη, τους Δεσμευόμενους Δανειστές και κάθε άλλο Δανειστή, από την ημερομηνία που η Επιτροπή λαμβάνει την Επιβεβαίωση Δέσμευσης του συγκεκριμένου Δανειστή.

Ως «Επιβεβαίωση Δέσμευσης» νοείται η γραπτή επιβεβαίωση (σύμφωνα με το Παράρτημα 4 της Συμφωνίας μεταξύ των Πιστωτών) από έναν Δανειστή προς την Επιτροπή ότι, βάσει της νομοθεσίας της χώρας του, είναι νομίμως εξουσιοδοτημένος να συμμετέχει ως Δανειστής στην παρούσα Σύμβαση.

(2) Αναγνωρίζεται και συμφωνείται ότι η Επιβεβαίωση Δέσμευσης ενός Δανειστή μπορεί να έχει προσωρινή εφαρμογή σύμφωνα με τη νομοθεσία του αντίστοιχου κράτους μέλους. Αν βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας η προσωρινή εξουσιοδότηση ανακληθεί, καταγγελθεί ή λήξει, τότε η Δέσμευση του αντίστοιχου Δανειστή ανακαλείται και ακυρώνεται όσον αφορά μελλοντικές εκταμιεύσεις Δανείων αλλά κάτι τέτοιο δεν θέτει θέμα επίσπευσης (της εξόφλησης) Δανείου που έχει ήδη εκταμιευθεί από τον συγκεκριμένο Δανειστή βάσει της παρούσας Σύμβασης.