Η Οδηγία 2005/36/ΕΚ

Ποια είναι λοιπόν η περίφημη Οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Σεπτεμβρίου 2005 σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων για την οποία γίνεται τόση φασαρία στην Ελλάδα?

Θα πρέπει να σημειώσουμε αρχικά ότι με την οδηγία αυτή καταργήθηκαν οι οδηγίες 89/48 και η 92/51 που ίσχυαν μέχρι σήμερα για την αναγνώριση των πτυχίων. Η οδηγία 2005/36 αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ενιαίου και συνεπούς νομικού πλαισίου, βασισμένου σε ελαστικότερες προϋποθέσεις παροχής υπηρεσιών, έναν μεγαλύτερο αυτοματισμό στην αναγνώριση των προσώπων και μια μεγαλύτερη ευελιξία των διαδικασιών ενημέρωσης της οδηγίας.
Iσχύει για κάθε υπήκοο κράτους μέλους που επιθυμεί να ασκήσει ένα νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα σε ένα κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο όπου απέκτησε τα επαγγελματικά του προσόντα είτε ως ανεξάρτητος είτε ως μισθωτός
Οι ειδικές οδηγίες σχετικά με την παροχή υπηρεσιών και την εγκατάσταση των δικηγόρων (ήτοι οι οδηγίες 77/249/EOK και 98/5/ΕΚ) δεν λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής καθόσον δεν αποσκοπούν στην αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων, αλλά στην αναγνώριση άδειας άσκησης επαγγέλματος. Η αναγνώριση των πτυχίων των δικηγόρων διέπεται τη στιγμή αυτή από την οδηγία 89/48/EOK και καλύπτεται ως εκ τούτου από την νέα οδηγία 2005/36/ΕΚ.
Η αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων επιτρέπει στο δικαιούχο να έχει πρόσβαση, στο κράτος μέλος υποδοχής, στο επάγγελμα για το οποίο διαθέτει τα επαγγελματικά προσόντα και να το ασκήσει με τις ίδιες συνθήκες όπως οι εντόπιοι πολίτες αυτού του κράτους μέλους όταν αυτό έχει ρυθμιστεί νομοθετικά.
Kάθε κοινοτικός υπήκοος νόμιμα εγκατεστημένος σε ένα κράτος μέλος δύναται, να παρέχει υπηρεσίες κατά τρόπο προσωρινό και περιστασιακό σε άλλο κράτος μέλος, με βάση τον αρχικό του επαγγελματικό, τίτλο, χωρίς να χρειάζεται να ζητήσει αναγνώριση των εν λόγω επαγγελματικών του προσόντων. Εντούτοις, στην περίπτωση μετακίνησης με σκοπό την παροχή υπηρεσιών του παρέχοντος υπηρεσίες εκτός του κράτους μέλους όπου είναι εγκατεστημένος, ο πάροχος θα πρέπει να αποδείξει ότι διαθέτει δύο έτη επαγγελματικής εμπειρίας όταν το υπόψη επάγγελμα δεν είναι νομοθετικά ρυθμισμένο στο εν λόγω κράτος.
Το κράτος μέλος υποδοχής δύναται να απαιτήσει από μέρους του παρόχου να προβεί σε προκαταρκτική δήλωση πριν από την πρώτη παροχή υπηρεσιών στην επικράτειά του και να ανανεώνει αυτήν την δήλωση κάθε χρόνο προσθέτοντας σε αυτή τις πληροφορίες σχετικά με τις ασφαλιστικές καλύψεις ή άλλα μέσα προσωπικής ή συλλογικής προστασίας σχετικά με την επαγγελματική ευθύνη. Το κράτος μέλος υποδοχής δύναται εξάλλου να απαιτήσει η πρώτη δήλωση να συνοδεύεται από ορισμένα έγγραφα που απαριθμούνται κατά τρόπο περιοριστικό, όπως η απόδειξη της υπηκοότητας του παροχέα, μία βεβαίωση της νόμιμης σύστασης της επιχείρησης και αποδεικτικό στοιχείο των επαγγελματικών του προσόντων.
Εάν το κράτος μέλος υποδοχής απαιτήσει μία εγγραφή pro forma στον αρμόδιο επαγγελματικό οργανισμό, η εγγραφή αυτή θα πρέπει να γίνει αυτόματα με βάση τη διαβίβαση στην αρμόδια επαγγελματική οργάνωση ή επαγγελματικό οργανισμό του φακέλου του ενδιαφερομένου από την αρμόδια αρχή-παραλήπτη της προηγούμενης δήλωσης. Για τα επαγγέλματα που εμπλέκονται σε θέματα υγείας ή δημόσιας ασφάλειας που επωφελούνται αυτόματης αναγνώρισης, το κράτος μέλος υποδοχής μπορεί να προβεί σε προηγούμενο έλεγχο των επαγγελματικών προσόντων του παρόχου με τήρηση της αρχής της αναλογικότητας.
Στην περίπτωση κατά την οποία η παροχή πραγματοποιείται με επαγγελματικό τίτλο του κράτους μέλους εγκατάστασης ή τον τίτλο κατάρτισης του παρόχου, το κράτος μέλος υποδοχής γίνεται να απαιτήσει από τον πάροχο να παράσχει ορισμένες πληροφορίες στους καταναλωτές, που αφορούν συγκεκριμένα τις ασφαλιστικές καλύψεις έναντι των οικονομικών κινδύνων που συνδέονται με την ενδεχόμενη αμφισβήτηση της επαγγελματικής του ευθύνης.
Οι αρμόδιες αρχές εξασφαλίζουν την ανταλλαγή των απαραίτητων πληροφοριών ώστε η καταγγελία ενός αποδέκτη μιας υπηρεσίας έναντι ενός παρέχοντος υπηρεσίες να εξετασθεί σωστά. Το κράτος μέλος υποδοχής μπορεί εξάλλου να ζητήσει από το κράτος μέλος εγκατάστασης πληροφορίες σχετικά με την νόμιμη εγκατάστασή του, την καλή του συμπεριφορά και την απουσία επαγγελματικών κυρώσεων.
Διευκόλυνση της προσωρινής και κατά περίπτωση παροχής διασυνοριακών υπηρεσιών
Kάθε κοινοτικός υπήκοος νόμιμα εγκατεστημένος σε ένα κράτος μέλος δύναται, να παρέχει υπηρεσίες κατά τρόπο προσωρινό και περιστασιακό σε άλλο κράτος μέλος, με βάση τον αρχικό του επαγγελματικό, τίτλο, χωρίς να χρειάζεται να ζητήσει αναγνώριση των εν λόγω επαγγελματικών του προσόντων. Εντούτοις, στην περίπτωση μετακίνησης με σκοπό την παροχή υπηρεσιών του παρέχοντος υπηρεσίες εκτός του κράτους μέλους όπου είναι εγκατεστημένος, ο πάροχος θα πρέπει εξάλλου να αποδείξει ότι διαθέτει δύο έτη επαγγελματικής εμπειρίας όταν το υπόψη επάγγελμα δεν είναι νομοθετικά ρυθμισμένο στο εν λόγω κράτος.

Βελτίωση των υφισταμένων συστημάτων αναγνώρισης για τους σκοπούς της μόνιμης εγκατάστασης σε άλλο κράτος μέλος
Η «ελευθερία εγκατάστασης» ισχύει ως πλαίσιο όταν ένας επαγγελματίας επωφελείται της ελευθερίας εγκατάστασης σε ένα άλλο κράτος μέλος για να ασκήσει εκεί μια επαγγελματική δραστηριότητα κατά τρόπο διαρκή. Στο πλαίσιο της εγκατάστασης, η οδηγία περιλαμβάνει τα τρία υφιστάμενα καθεστώτα αναγνώρισης:
γενικό καθεστώς της αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων (κεφάλαιο Ι της οδηγίας). Το καθεστώς αυτό εφαρμόζεται επικουρικά σε όλα τα επαγγέλματα που δεν αποτελούν το αντικείμενο ειδικών κανόνων αναγνώρισης καθώς και για ορισμένες καταστάσεις κάτω από τις οποίες ο διακινούμενος επαγγελματίας δεν πληροί τις προϋποθέσεις που προβλέπονται από τα λοιπά συστήματα αναγνώρισης. Αυτό το γενικό καθεστώς στηρίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης, με την επιφύλαξη της εφαρμογής των μέτρων αντιστάθμισης σε περίπτωση ουσιαστικών διαφορών μεταξύ της κατάρτισης που κατέχει ο διακινούμενος και εκείνης που απαιτείται στο κράτος μέλος της υποδοχής. Το μέτρο αντιστάθμισης μπορεί να λάβει τη μορφή μιας περιόδου προσαρμογής * ή μιας δοκιμασίας επάρκειας * . Η επιλογή μεταξύ του ενός ή του άλλου μέτρου ανήκει, κατ' αρχήν, στον διακινούμενο εκτός παρεκκλίσεων·
καθεστώς αυτόματης αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων που αποδεικνύονται με την επαγγελματική πείρα (κεφάλαιο ΙΙ της οδηγίας). Οι βιομηχανικές, βιοτεχνικές και εμπορικές δραστηριότητες που αναφέρονται στην οδηγία αποτελούν το αντικείμενο, υπό τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις, μιας αυτόματης αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων που πιστοποιούνται από επαγγελματική εμπειρία.
καθεστώς αυτόματης αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων για συγκεκριμένα επαγγέλματα * (κεφάλαιο ΙΙΙ της οδηγίας). Η αυτόματη αναγνώριση των τίτλων κατάρτισης με βάση ένα συντονισμό των ελαχίστων προϋποθέσεων κατάρτισης, αφορά τα επαγγέλματα του γιατρού, του νοσηλευτή που είναι αρμόδιος για γενικές φροντίδες, του οδοντιάτρου, του κτηνιάτρου, της μαίας, του φαρμακοποιού και του αρχιτέκτονα.

Καθεστώς αυτόματης αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων που πιστοποιούνται με επαγγελματική εμπειρία για ορισμένες βιομηχανικές, εμπορικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες (κεφάλαιο ΙΙ της οδηγίας)
Λαμβάνοντας τις κατηγορίες επαγγελματικής δραστηριότητας που καλύπτονται από τις παλαιές οδηγίες, τις λεγόμενες «μεταβατικές» (ήτοι τις οδηγίες 64/222/EOK, 64/427/EOK, 68/364, 68/366/EOK, 68/368/EOK, 70/523/EOK, 75/368/EOK, 75/369/EOK, 82/470/EOK και 82/489/EOK, και που έχουν ήδη παγιωθεί με την οδηγία 1999/42/ΕΚ) και μειώνοντας τον αριθμό των περιπτώσεων αναγνώρισης σε τρεις, η παρούσα οδηγία προτίθεται να επιδιώξει το στόχο μιας νομοθετικής απλοποίησης, ορίζοντας τις ουσιώδεις προϋποθέσεις και την αναγνώριση της επαγγελματικής εμπειρίας
Τα στοιχεία που ελήφθησαν υπόψη για την αναγνώριση της επαγγελματικής εμπειρίας είναι τα έτη επαγγελματικής εμπειρίας είναι η διάρκεια και η μορφή της επαγγελματικής εμπειρίας (άσκηση του επαγγέλματος με την ιδιότητα του αυτοαπασχολούμενου ή του μισθωτού) στον τομέα αναφοράς. Η προηγούμενη κατάρτιση λαμβάνεται επίσης υπόψη και μπορεί να μειώνει την απαιτούμενη διάρκεια της επαγγελματικής εμπειρίας. Κάθε προηγούμενη κατάρτιση, θα πρέπει πάντως, να είναι επικυρωμένη από πιστοποιητικό αναγνωρισμένο από το κράτος ή να κριθεί ως πλήρως έγκυρη από την αρμόδιο επαγγελματικό οργανισμό.

Καθεστώς αυτόματης αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων για το επάγγελμα του γιατρού, νοσηλευτή, οδοντιάτρου, κτηνιάτρου, μαίας, φαρμακοποιού και αρχιτέκτονα
Κάθε κράτος μέλος αναγνωρίζει αυτομάτως τους τίτλους κατάρτισης που παρέχουν πρόσβαση στις επαγγελματικές δραστηριότητες γιατρού, νοσηλευτή αρμόδιου για γενική φροντίδα, του οδοντιάτρου, του κτηνιάτρου, μαίας, φαρμακοποιού και αρχιτέκτονα που αναφέρονται στο παράρτημα V της οδηγίας.
Η οδηγία περιλαμβάνει επίσης την αρχή της αυτόματης αναγνώρισης για τις ειδικότητες γιατρού ή οδοντιάτρου κοινές τουλάχιστον σε δύο κράτη μέλη στο υφιστάμενο δίκαιο, αλλά περιορίζει την μελλοντική εισαγωγή στην οδηγία 2005/36/ΕΚ νέων ιατρικών ειδικοτήτων- που επωφελούνται της αυτόματης αναγνώρισης - σε εκείνες που είναι κοινές σε τουλάχιστον δύο πέμπτα των κρατών μελών.
Για τους σκοπούς της ισοτιμίας των πτυχίων ορίζει τις ελάχιστες προϋποθέσεις κατάρτισης για τα ακόλουθα επαγγέλματα:
Γιατρός, Γιατρός γενικής κατάρτισης, Ειδικευμένος γιατρός, Γενικός γιατρός, Νοσηλευτής αρμόδιος για γενικές φροντίδες, Οδοντίατρος, Ειδικευμένος οδοντίατρος, Κτηνίατρος, Μαία, Φαρμακοποιός, Αρχιτέκτονας

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι από τη συνοπτική αυτή παρουσίαστη της οδηγίας 2005/36 προκύπτει μια εντελώς γενική πληροφόρηση απαραίτητη όμως ως προς την κατανόηση των ζητημάτων τα οποία προκύπτουν και τη συμμετοχή εκάστου στο διάλογο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Με το ποστ αυτό ολοκληρώνεται η παρουσίαση πληροφοριών για το θέμα των ιδιωτικών ΑΕΙ. Η ανάλυση του φαινομένου και η νομική του αντιμετώπιση παραμένει αντικείμενο διαλόγου.