Η συμμετοχική δημοκρατία.

Διαβάζει κανείς τελευταία στον τύπο για την επισκεψιμότητα του μπλογκ του κ. Τατούλη με αφορμή την κριτική του θέση για τους συναδέλφους και συνοδοιπόρους του στη Νέα Δημοκρατία. Με θαυμασμό για την αποτελεσματικότητα του μέσου που ίσως να δοκίμασε τις αντοχές του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ περισσότερο και από μία παραίτηση.


Με αφορμή τους προβληματισμούς πολλών μπλόγκερς για τη δημοκρατία στο διαδίκτυο αλλά και τη δραστηριοποίηση των κομμάτων και αρκετών πολιτικών, ιδίως δε αρχηγών κομμάτων οφείλει να επισημάνει κανείς δυό τρία πράγματα για τη συμμετοχική, λεγόμενη, δημοκρατία την οποία διεκδικούν οι μπλόγκερς (και η οποία παραδόξως αποξενώνεται σε εγχώριο επίπεδο από την κοινωνία πολιτών που θυμίζει εποχή Κώστα Σημήτη)

Τα μπλογκ επιτρέπουν στον καθένα μας να φαντάζεται ότι επικοινωνεί άμεσα όχι μόνον με τους συνανθρώπους του ανώνυμα αλλά και με την επώνυμη εξουσία κάτι που αντιλήφθηκε νωρίς ο Ευάγγελος Βενιζέλος εγκαταλείποντας όμως εξίσου νωρίς την προσπάθεια όταν απέβη αναποτελεσματική. Τα μπλογκ δεν αντιμετωπίζουν βέβαια πάντα το ενδεχόμενο η εξουσία να ασκεί το άθλημα επαγγελματικά και ως πολιτική προβολή με σκοπούς ψηφοθηρικούς (κάτι που έγινε ολοφάνερο στις τελευταίες ας πούμε γαλλικές εκλογές και έφθασε στη χώρα μας)

Η συμμετοχική δημοκρατία πάντως δεν είναι μια νέα ιδέα ως εκδοχή του δημοκρατικού τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας, παρότι στη χώρα μας ακούγεται ως σημαντική καινοτομία και νεωτερισμός.

Κατά τον 19ο αιώνα αναπτύχθηκε ως μια εναλλακτική θέση - απάντηση στον ατομικό φιλελευθερισμό και στον σοσιαλιστικό κολεκτιβισμό. Στη συνέχεια μάλιστα έπαιξε τον ρόλο μιας πιο συγκεκριμένης και συγκροτημένης κριτικής απέναντι στην τερατώδη ανάπτυξη και επέκταση της κρατικής γραφειοκρατίας και του συγκεντρωτισμού της Διοίκησης. Με άλλα λόγια, απετέλεσε την κριτική φωνή απέναντι στην γραφειοκρατική γιγάντωση του Κράτους, η οποία υπονόμευε την εύρυθμη λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας της εποχής.
Στα χρόνια της δεκαετίας του '70 και του '80 η κριτική αυτή επεκτάθηκε και συμπεριέλαβε και την επικίνδυνη γιγάντωση που παρατηρήθηκε και στον ιδιωτικό τομέα. Και ο ιδιωτικός τομέας μάλιστα στα βιομηχανικά κράτη ανέπτυξε πολύ μεγάλης κλίμακας γραφειοκρατικά φαινόμενα, παράλληλα με τον Δημόσιο.

Στην αρχική της διατύπωση η συμμετοχική δημοκρατία ως πολιτική θεωρία είχε δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα.
Το πρώτο ήταν η υποστήριξη της ιδέας μιας αποσυγκεντρωτικής οικονομικής οργάνωσης βασισμένης μεταξύ άλλων αρχών και σε εκείνες της συνεργασίας και της αλληλεγγύης.
Το δεύτερο ήταν η κριτική που κατέθετε για το συγκεντρωτικό και κυρίαρχο κράτος προωθώντας ταυτόχρονα τις ιδέες ενός ριζοσπαστικού ομοσπονδιακού κράτους και ενός πολιτικού πλουραλισμού.
Οι υποστηρικτές της συμμετοχικής δημοκρατίας πίστευαν αρχικά στην προώθηση της ιδέας του εθελοντισμού και των εθελοντικών οργανώσεων που προκύπτουν απ' αυτόν, καθώς και στην ιδέα της αυτοκυβέρνησης.
Η συμμετοχική δημοκρατία λοιπόν είναι ένας τρόπος αυτοέκφρασης των πολιτών ακόμη και αν δεν αντιπροσωπεύονται στους μηχανισμούς της εξουσίας. Ένα κίνημα που φάνηκε ότι είναι εξωθεσμικό έγινε όμως θεσμικό και επιδοτούμενο στη συνέχεια.

Ένα από τα θεσμικά εργαλεία για την εφαρμογή της ανωτέρω θέσης στην πράξη είναι η ενεργοποίηση και διευρυμένη λειτουργία των Μη Κυβερνητικών ή Κρατικών Οργανώσεων (ΜΚΟ). Για το θέμα αυτό έχει κανείς να πει πολλά ούτως ή άλλως και αξίζει να μελετηθεί σε βάθος.
Ένα άλλο θεσμικό εργαλείο είναι οι φορείς μαζικής συμμετοχής όπως ο αθλητισμός. Δεν είναι τυχαίος ο εναγκαλισμός του από την Ευρώπη.
Για την Ευρώπη η συμμετοχική δημοκρατία είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς υστερεί σε αντιπροσωπευτικότητα. Οι προσπάθειες για ένα ευρωπαϊκό σύνταγμα που τη θεσμοθετεί καλά κρατούν. Η συμμετοχική δημοκρατία ενέπνευσε και την εκλογή προέδρου του ΠΑΣΟΚ τρόπον τινά ήδη.
Τα μπλογκ είναι και αυτά ένας «τόπος» συμμετοχής στα κοινά, ένας τόπος που μπορεί το δίχως άλλο να συγκεντρώσει ψήφους και να οδηγήσει στην εξουσία. Αυτό εξυπηρετούν οι μετρήσεις επισκεψιμότητας ιδίως όταν πρόκειται για πολιτικούς. Χωρίς φυσικά να πείθεται κάποιος ότι η επίσκεψη σημαίνει και ψήφος.

Ο Θουκιδίδης εξέφρασε με σαφήνεια στον Επιτάφιο το νόημα της συμμετοχής με τη γνωστή αποστροφή: τον μηδέ τώνδε μετέχοντα ουκ απράγμονα αλλ’αχρείον νομίζομεν (οι Αθηναίου πολίτες…).

Θεωρούμε άχρηστο κάποιον που δεν μετέχει στα κοινά και σήμερα? Ή μήπως σήμερα το να μετέχεις στα κοινά αποτελεί συνήθως απόδειξη ότι είσαι άχρηστος…Αλλά και αν δεν είσαι τάχα δεν ισχύει το γνωστό όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα των τρών οι κότες?

Παράδοξο μα την αλήθεια, αλλά η εποχή μας οφείλει να διατυπώσει τις δικές της θέσεις για τη συμμετοχή είτε ως πολιτική ένταξη, είτε ως ένταξη σε θεσμούς κινούμενους εκ παραλλήλου όταν πιά η αντιπροσωπευτικότητα δεν είναι ούτε γνήσια ούτε ουσιαστική.

Ομολογώ ότι θα με προβλημάτιζε ένας ηγέτης που κάθεται ολημερίς στον υπολογιστή κουβεντιάζοντας. Αλλά θα με προβλημάτιζε εξίσου αν κάποιοι άλλοι κουβέντιαζαν στο όνομά του αντ'αυτού.

Προς το παρόν το παράδειγμα του αθλητισμού έχει δώσει το καλύτερο έναυσμα για τη συζήτηση για τη συμμετοχική δημοκρατία. Τα γκολ μετράνε και κρατούν το θεατή. Το αποτέλεσμα και τα έργα. Της ομάδας που μοχθεί και τρέχει και κερδίζει. Στη συνέχεια ο θεατής αποτελεί (όπως καλά ξέρουν πολλοί επιχειρηματίες) "λαό" για άσκηση πίεσης.

Αν όμως η ομάδα δεν βάζει γκολ?