Επενδύσεων το ανάγνωσμα

Πολύς ο λόγος αυτό τον καιρό για την απρονοησία των σύγχρονων  πολιτικών ως προς το ζήτημα της προαγωγής των επενδύσεων στη χώρα. Αρχικά να αντιπαρέλθει κανείς το γεγονός ότι για πολλά χρόνια τις επενδύσεις για τις οποίες γίνεται λόγος τελευταία,  οργάνωσαν και αποδιοργάνωσαν κατά τον ίδιο τρόπο επακριβώς το σύνολο των κομμάτων που κυβέρνησαν τη χώρα με συναρπαστική ομοφωνία, η οποία σήμερα βέβαια εκφράζεται ως διαφωνία. Έτσι είναι όμως η εξουσία. Συνεχής διαπραγμάτευση. Πόσες εκλογικές μάχες δεν δόθηκαν τάχα πάνω σε «επενδύσεις» οι οποίες προσδοκούσαν τη βοήθεια της εξουσίας?

Η χώρα μας από την δημιουργία ελληνικού κράτους γνώρισε ένα ιδιαίτερο καθεστώς οικονομικών ευκαιριών για διάφορους εταίρους, διεθνείς εταιρίες, φυσικά πρόσωπα κλπ. Ο συνηθισμένος τρόπος έκφρασης αυτής της ευνοϊκής λογικής ήταν η μοναδικής πρωτοτυπίας διεθνώς, κύρωση με νόμο συμβάσεων ώστε να μην μεταβάλλονται με την ελευθερία της βουλήσεως. Έτσι βέβαια μεταβάλλονταν μόνο με νομοθετήματα κρατικής παραγωγής συχνά μονομερώς. Αργότερα την περίοδο του σχεδίου Μάρσαλ το νδ. 2687/52 το οποίο αφορούσε το ιδιαίτερο καθεστώς που προσδόθηκε σε κεφάλαια εξωτερικού που αφορούσαν παραγωγικές επενδύσεις αυξημένης τυπικής ισχύος για συγκεκριμένο όμως χρόνο. Η ισχύς του νομοθετικού αυτού διατάγματος διατηρήθηκε και μετά το Σύνταγμα του 1975 με το άθρ. 107 Σ.

Για το νομοθετικό αυτό διάταγμα και τις εγκριτικές πράξεις που το αφορούν υπάρχει άφθονη θεωρία και νομολογία. Το διάταγμα αυτό βέβαια μετά την είσοδο της χώρα στην ΕΕ έπαψε να έχει ισχύ για κεφάλαια κοινοτικά καθώς η ελευθερία κινήσεων κεφαλαίων θα καθιστούσε το ευνοϊκό αυτό καθεστώς κρατική ενίσχυση. Με εξαίρεση ίσως τον Παναγιώτη Μπερνίτσα ομόφωνα το δικηγορικό κατεστημένο θεώρησε ότι το καθεστώς του νδ 2687/53 είναι μονόδρομος και επέμειναν πείθοντας τους εντολείς τους για τη μοναδικότητα της αξίας του. Παρόλα αυτά η χώρα, υπό την εμμονή τους άλλα και  κρατικών μανδαρίνων, στη βάση της πολιτικής και νομικής ανασφάλειας του ελληνικού συστήματος, εξέδωσε τέτοια διατάγματα ακόμη και την περίοδο μετά το  1995, για το αεροδρόμιο των Σπάτων, το Καζίνο της Θεσσαλονίκης, και για την TVX ενώ πρόσφατα ακόμη η Fraport αξίωνε ανάλογη εφαρμογή για την ίδια. Ο Ανδρέας Παπανδρέου συνέπραξε δυναμικά σε αυτό.

Πολλές επενδύσεις κεφαλαίων εξωτερικού υπήχθησαν στη συγκεκριμένη κατηγορία μετά από την προβλεπόμενη διαδικασία του νόμου, ο οποίος πάντως ήθελε οι επενδύσεις να είναι παραγωγικές και τα προνόμια να έχουν συγκεκριμένη διάρκεια. Η υπαγωγή στο συγκεκριμένο καθεστώς  ή η με νόμο κύρωση προνομιακών καθεστώτων για συγκεκριμένους πρωταγωνιστές της οικονομίας, με έμφαση στις φοροαπαλλαγές, στην νομική παγιοποίηση, τη διαιτησία, κλπ δεν επέφερε πάντως την ασυλία που κάποιοι προσδοκούσαν καθώς πολλές επενδύσεις τέτοιου είδους δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, παρά το ειδικό προνομιακό τους καθεστώς. Μοιάζει δηλαδή η οικονομία να έχει δικούς της κανόνες. Και ευτυχώς!

Η πραγματικότητα έδειξε ότι εταιρίες χωρίς κανένα προνόμιο πέτυχαν πολύ καλύτερα αποτελέσματα λειτουργώντας με τους κανόνες της ελεύθερης οικονομίας παρά οι εταιρίες που προικίσθηκαν με προνόμια τα οποία τις οδήγησαν στην αγκαλιά του Δημοσίου.

Από την διαδικασία αυτή που πάντως πολλοί ακόμη επιθυμούν μας έμεινε ο όρος «επενδύσεις» ο οποίος χρησιμοποιείται στο ελληνικό λεξιλόγιο ως οικονομική διαδικασία με εξαιρετικά προνόμια τα οποία χορηγεί το κράτος και κατά το δυνατό για πάντα. Δεν έχει δηλαδή ο όρος την οικονομική έννοια που έχει ο όρος investment διεθνώς. Ποιος άραγε διεθνής επενδυτής θα θεωρούσε ότι θα λάβει εξαιρετικό καθεστώς τέτοιου είδους σε ελεύθερες οικονομίες, αν δεν επρόκειτο για χώρα υπανάπτυκτη? Ε λοιπόν έτσι αντιμετωπίζεται η χώρα ως τριτοκοσμική ακόμη και μετά την είσοδο στην ΕΕ. Το δίχως άλλο όλοι έχουμε μερίδιο ευθύνης γι’αυτό.

Τις οικονομικές δραστηριότητας ιδιαίτερου πολιτικού ενδιαφέροντος λοιπόν ονομάζουμε συχνά επενδύσεις θεωρώντας ότι ως τέτοιες θα πρέπει να τύχουν εξαιρετικού καθεστώτος με προνόμια και ενισχύσεις. Η Αλουμίνιον ήταν κάποτε στο συγκεκριμένο καθεστώς με τιμή ρεύματος από τη ΔΕΗ όλως εξαιρετική. Το παράδοξο είναι ότι το καθεστώς αυτό συνεχίσθηκε ακόμη και όταν έληξε η προθεσμία του νόμου και ενώ η χώρα ήταν μέλος της ΕΕ. Θα μπορούσε να αναφερθεί κανείς σε πολλά παραδείγματα. Θα μπορούσε όμως να αναφερθεί και σε παραδείγματα που παρόλα τα προνόμια που χορηγήθηκαν προξένησαν μια μεγάλη τρύπα στο νερό. Εξίσου καλά θα μπορούσε κανείς να αντιπαραβάλλει οικονομικές δραστηριότητες υπό καθεστώς πλήρους ελευθερίας και χωρίς κρατικιστικά προνόμια που πέτυχαν πολύ καλύτερα κέρδη και πρόσφεραν φόρους, θέσεις εργασίας κλπ. H ευλογημένη ελευθερία της βουλήσεως επέτρεψε υπαγωγή σε διαιτησία σε όποιους το επιθυμούσαν αν και πρέπει να ομολογήσω ότι «επενδυτές» αναφέρουν ότι τους συμφέρει η τακτική δικαιοσύνη. Αργεί πολύ και το αποτέλεσμα τους «κοστίζει» φθηνότερα με σίγουρο αποτέλεσμα. Δεν ξέρω αν είναι ακριβές αυτό φυσικά.

Έμεινε όμως καλά ριζωμένη στις αντιλήψεις μας η πεποίθηση του κράτους ζητιάνου και τούτο  φανερώνεται συχνά σε πολλά νομοθετήματα αλλά και στον τύπο και την κοινή γνώμη. Σε αντίθεση μάλιστα με τον αυστηρό καπιταλισμό ακόμη και το τραπεζικό σύστημα αξιώνει τέτοια προνόμια τα οποία προξενούν εναγκαλισμό της οικονομικής δράσης με το κράτος και συχνούς εκβιασμούς από ένα δημοσιουπαλληλικό σύστημα εντελώς αντίθετο με τους νόμους της αγοράς. Ο ζητιάνος εξελίσσετο σε κοινό εκβιαστή μόνο και μόνο γιατί η οικονομική δραστηριότητα δεν γινόταν με την ελευθερία της οικονομικής γενναιότητας και του ρίσκου που φέρνει κέρδη αλλά ως οβολός τον οποίο εκμεταλλεύτηκε ένα σύστημα μανδαρίνων με όχι πολύ διάφανα κίνητρα. Έτσι ο «επενδυτής» δεν έχει ίδια φορολογική μεταχείριση, δεν έχει ισονομία, δεν έχει υποχρεώσεις όπως κάθε άλλος επιχειρηματίας.

Αναρωτιέται συνεπώς κανείς διαβάζοντας τους ποικίλους «θρήνους» για την απώλεια επενδύσεων για τι ακριβώς αναφέρονται και οιμώζουν. Για την απουσία ελεύθερου καπιταλισμού και παραγωγικότητας ή για τη συντήρηση των κρατικιστικών προνομίων που εμφανίζονται ως κίνητρα και εν τέλει δεν οδηγούν σε σπουδαία αποτελέσματα.

Μιλώντας για επενδύσεις σήμερα θα περίμενε κανείς ρίσκο, ελευθερία και νομοθετικό καθεστώς επιτρεπτικό. Θα περίμενε να μην υπάρχουν τα προνόμια που η Ευρωπαϊκή Ένωση ονομάζει κρατικές ενισχύσεις.  Όμως ακόμη και το φιλελεύθερο μέρος της ΝΔ, αντίθετα με τα πεπραγμένα του παρελθόντος μιλά πολιτικά και δρα υπέρ του επενδυτικού λεγόμενου παρεμβατισμού. Για τον οβολό και για τον εκβιασμό που επιφέρει.

Δεν θα αναφερθώ στους πολλούς παράγοντες της δημοσιογραφίας και τη λογική τους. Η εξέλιξη των ΜΜΕ υπό κανόνες αγοράς τους κατέστησε ούτως ή άλλως ανέργους ή εντελώς κακοπληρωμένους καθώς καμία είδηση πλέον δεν είναι πιστευτή ενώ τα ΜΜΕ θεωρούνται χώρος «διαπλοκής» κατά κοινή παραδοχή.

Δεν θα αναφερθώ ούτε στους  εργαζόμενους που οδηγούνται υπό την απειλή της ανεργίας σε συμπεριφορές απελπισίας, αποδεχόμενοι ακόμη και τη νομική τους εκπροσώπηση να την πληρώνει και ελέγχει ο εκάστοτε «επενδυτής» ωσάν και τα συμφέροντα να είναι κοινά.

Θα αναφερθώ κυρίως στους νέους οι οποίοι πιπιλίζουν το δάχτυλο με πάθος ενώ έχουν από καιρό ενηλικιωθεί. Και ελπίζουν σε θαύματα και μαγικές εξελίξεις που θα φέρουν τη χώρα στον καιρό της ευδαιμονίας της παιδικής τους ηλικίας στη δεκαετία του 1990. Σ’αυτούς θα πω λοιπόν ότι η οικονομία κάνει κύκλους σταθερά, ότι πολλοί επενδυτές ενδεδυμένοι με προνόμια πτώχευσαν (ορισμένοι και ξεπτώχευσαν ) και τίποτε δεν έμεινε να τους θυμίζει. Σ’αυτούς θα μιλήσω για την αξία της οικονομικής ελευθερίας, της ισονομίας και της υπερηφάνειας, αρετών που οδηγούν στο κέρδος όπως ακόμη και οι ΗΠΑ έχουν αποδείξει. Αλήθεια πόσους ελληνοαμερικανούς γνωρίζουμε που έγιναν κολοσσοί να έλαβαν καθεστώς προνομιακό? Προσωπικά θέλω μόνο να θυμίσω ότι επενδύσεις του Ωνάση που υπήχθησαν σε καθεστώς του νδ 2687/52 δεν έγινε ποτέ ή τις έχασε εν τέλει. Οι άλλες όμως…. Φαίνεται πως κάπως τα κατάφερε από μόνος του.