Το Μπάντμιγκτον στο σκαμνί: κατάρες και δικαίωση

Στο Θέατρο Μπάντμιγκτον ανέβηκε πρόσφατα η ρόκ Οπερα Ιησούς Χριστός Superstar Δημοσιεύματα στον τύπο μας ενημέρωσαν για τις δίκες που ακολούθησαν με αφορμή προσφυγές χριστιανών ορθόδοξων πιστών η Καθημερινή, η Ορθοδοξία Πορταλ συνοψίζουν τα δημοσιεύματα.
Οι καταγγελίες οδήγησαν σε μια εντελώς ευτράπελη δίκη ως προς τη διαδικασία με ένα συνεπέστατο (απαλλακτικό για τον κ. Μιχαήλ Αδάμ) αποτέλεσμα που τιμά τη δικαστικό λειτουργό που εξέδωσε την απόφαση. Η κρίση μου αυτή δεν είναι τυχαία. Στη διάρκεια της διαδικασίας που έτυχε να είμαστε παρόντες αναμένοντας την εκδίκαση επόμενης υπόθεσης, η δικαστής που δίκαζε εκλήθη από τον Προϊστάμενο του δικαστηρίου να διακόψει τη διαδικασία. Κάτι που είναι πρωτόγνωρο. Το είπε και η ίδια. Επέστρεψε και δίκασε όμως.
Οι «πιστοί» στη διάρκεια της διαδικασίας εύχονταν στους μάρτυρες να «βγάλουν καρκίνο και να μη λειώσουν ποτέ». Κατάρες που αντιμετωπίσθηκαν με χιούμορ από τον μάρτυρα κ. Βόγλη που ανέφερε ότι το έργο αυτό ανέβηκε αρχικά χωρίς πρόβλημα στη Χούντα.
Όλα αυτά έγιναν πρέπει να σημειωθεί μετά την παράσταση και όταν δεν θα βοηθούσε στην προσέλευση κοινού όπως γίνεται συνήθως όταν σπεύδουν να ζητήσουν ασφαλιστικά μέτρα οι θιγόμενοι πιστοί.

Και εξηγούμαστε:
Πολλές είναι οι περιπτώσεις απαγορεύσεων που συνδέονται με κυκλοφορία βιβλίων οδήγησε σε αύξηση της κυκλοφορίας τους. Σήμερα μάλιστα μιλάμε για σημαντικό διαφημιστικό τρόπο επιτυχίας. Ενδεικτικά:
Ο Τελευταίος Πειρασμός του Νίκου Καζαντζάκη. Το 1953 ο Καζαντζάκης τελειώνει το μυθιστόρημα Ο τελευταίος πειρασμός και η Εκκλησία ζητά τον διωγμό του συγγραφέα, πριν ακόμα κυκλοφορήσει το βιβλίο. Επίσης το Βατικανό ενέγραψε το βιβλίο στον πίνακα των απαγορευμένων αναγνωσμάτων (Index librorum prohibitorum). Ο συγγραφέας τελικά αφορίστηκε από την Εκκλησία της Ελλάδος. Το βιβλίο σήμερα βρίσκεται στις βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία της χώρας ενώ έχει μεταφραστεί σε πολλές άλλες γλώσσες.
Ένα ποίημα του James Kirkup. To 1976 ο ακαδημαϊκός James Kirkup δημοσίευσε στο βρετανικό έντυπο “Gay News” ένα ποίημα σύμφωνα με το οποίο ο Χριστός πάνω στο σταυρό έκανε ομοφυλοφιλικές σκέψεις. Ο Kirkup κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε τελικά για βλασφημία αλλά η υπόνοια που ο συγγραφέας άφηνε στο ποίημα του ότι ο Χριστός ίσως να ήταν ομοφυλόφιλος συζητήθηκε δημόσια παίρνοντας διαστάσεις. Ο βρετανικός νόμος με βάση τον οποίο ο Kirkup καταδικάστηκε το 1976 για βλασφημία, καταργήθηκε το 1985 αποδεικνύοντας ότι η κοινωνία γίνεται ολοένα και πιο φιλελεύθερη σε αυτά τα θέματα, ιδιαίτερα όσο αφορά τις καλές τέχνες και τη λογοτεχνία.
Οι Σατανικοί Στίοιν του Salman Rushdie. Το γνωστό σε όλους μας βιβλίο του Salman Rushdie, Satanic Verses, θεωρήθηκε ως βλασφημία για τους Μουσουλμάνους και προκάλεσε δολοφονίες και θανάτους, απαγορεύσεις του βιβλίου σε διάφορες χώρες και κάψιμο αρκετών αντιτύπων του. Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι πολλών ευρωπαϊκών χριστιανικών χωρών ξεσηκώθηκαν προτρέποντας τις κυβερνήσεις των χωρών στις οποίες ζούσαν να απαγορεύσουν το βιβλίο. Το βιβλίο σήμερα κυκλοφορεί ελεύθερα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ο συγγραφέας του βιβλίου όμως ακόμη κρύβεται από τους φανατικούς μουσουλμάνους που απειλούν να τον σκοτώσουν.
Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλυ του D.H. Lawrence Το 1961 ο εκδοτικός οίκος Penguin Books έκδωσε το βιβλίο του D.H. Lawrence Lady Chatterley´s Lover. Τότε ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά ο βρετανικός νόμος του 1959 «Περί άσεμνων εκδόσεων». Αρκετά αντίτυπα του βιβλίου κατασχέθηκαν από το τυπογραφείο και ο εκδοτικός οίκος Penguin κατηγορήθηκε για καταπάτηση της δημόσιας ηθικής. Τελικά ο εκδοτικός οίκος κέρδισε τη δίκη διότι στο δικαστήριο αποδείχτηκε ότι: α) η αίσθηση της δημόσιας ηθικής δεν είναι εύκολο να οριστεί επειδή στη κοινωνία μας υπάρχουν διάφορα είδη ηθικής μερικά από τα οποία είναι ασυμβίβαστα μεταξύ τους. β) η αίσθηση της δημόσιας ηθικής είχε αλλάξει από την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο. Το βιβλίο Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλυ, το οποίο θεωρήθηκε σκάνδαλο στην Αγγλία του 1961 βρίσκεται σήμερα μεταφρασμένο στις βιβλιοθήκες και στα βιβλιοπωλεία όλου του κόσμου χωρίς να σοκάρει κανένα. Μάλιστα η δημοσιότητα που πήρε το βιβλίο με τη κατάσχεση και τη δίκη του, το έκανε ιδιαίτερα γνωστό και δημοφιλές.
Το American Psycho του Brett Easton Ellis. To 1991 ο βρετανικός εκδοτικός οίκος Picador αποφάσισε να εκδώσει στη Βρετανία το έργο του Brett Easton Ellis American Psycho. Το βιβλίο αναφερόταν στη ζωή ενός τραπεζίτη της Wall Street ο οποίος μοίραζε το χρόνο του στις αγοραπωλησίες μετοχών και στον βασανισμό γυναικών μέχρι θανάτου. Αναφορικά με αυτό το βιβλίο ο πνευματικός κόσμος της Μεγάλης Βρετανίας μοιράστηκε σε δύο στρατόπεδα: σε αυτούς που υποστήριζαν ότι το βιβλίο θα έπρεπε να αποσυρθεί επειδή ήταν, όπως υποστήριζαν, «σαδιστικό, πορνογραφικό και υποτιμητικό για τις γυναίκες», και σε αυτούς που υποστήριζαν ότι το American Psycho ήταν ένα «σοβαρό λογοτεχνικό έργο». Το βιβλίο, το οποίο δίχασε τη βρετανική κοινή γνώμη το 1991, και για το οποίο τόσα άρθρα γράφτηκαν, τόσο υπέρ όσο και κατά, θεωρείται σήμερα ένα ασήμαντο έργο ανάμεσα σε τόσα άλλα του είδους του. Παρ΄ όλα αυτά η εκστρατεία εναντίον αυτού του βιβλίου και η όλη δημοσιότητα που του δόθηκε, το βοήθησε να αυξήσει σημαντικά τις πωλήσεις του. Το βιβλίο αυτό μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο, ενώ παίχτηκε και στη τηλεόραση.
Και φυσικά ο Κώδικας Ντα Βιντσι. Τη χρονιά που ο Κωδικός Ντα Βίντσι έκανε την εμφάνισή του στις Κάννες ο Monde Diplomatique αναλογιζόταν το νόημα του συγκεκριμένου φεστιβάλ παράλληλα με το κατά πόσον το σινεμά είναι εμπορικό προϊόν που προάγεται ή τέχνη[1] με ρητές αναφορές στη σκέψη του Μαλρώ[2]. Θεωρήθηκε ένα από τα πλέον παγκοσμιοποιημένα γεγονότα κινηματογραφικής προώθησης πωλήσεων. Τόσο το βιβλίο όσο και η κινηματογραφική ταινία απασχόλησαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τους νομικούς διεθνώς επαναφέροντας στην επικαιρότητα το θέμα της λογοκρισίας και των περιορισμών στην ελευθερία της τέχνης και της καλλιτεχνικής έκφρασης εν γένει, ήδη από την περίοδο κυκλοφορίας του βιβλίου[3].
Τα αίτια των δικαστικών αντεγκλήσεων συνδέθηκαν κυρίως με την επιτυχή εμπορική προώθηση του έργου καθώς και με θρησκευτικές αντιρρήσεις ως προς το περιεχόμενό του[4]. Το παράδοξο της τρίτης κατηγορίας αντιρρήσεων είναι ότι προήλθαν όχι τόσο από χριστιανούς ή καθολικούς ( με εξαίρεση ίσως τις Φιλιππίνες και κάποιους ινδούς) αλλά κυρίως από θιγόμενους μουσουλμάνους ή κινέζους…

Η δίκη του Μπάντμιγκτον όμως δεν ήταν διαφημιστική. Και ήθελε κουράγιο από την δικαστικό λειτουργό για να αντέξει το πάθος των «πιστών» που με πιέσεις και κατάρες επιδίωκαν να κερδίσουν μια εκ των προτέρων χαμένη υπόθεση. Τις μέρες που η δικαιοσύνη αμφισβητείται τόσο έντονα είναι καλό να λέμε και του στραβού το δίκαιο.

[1] Ph. PErson, Cannes, un festival qui tourne à vide, http://www.monde-diplomatique.fr/2006/05/PERSON/13458
[2] ‘Le Marché cannois a renversé la proposition d’André Malraux : il confirme que le cinéma est une industrie et que, par ailleurs, cela peut être aussi un art. Faisant fi des contraintes économiques et des cahiers des charges médiatiques, cet art, forcément impur, ne devrait avoir qu’une ambition: ouvrir le regard du spectateur au monde et non lui dicter une vision officielle, fût-elle couronnée par un trophée cannois’
[3] Γνωστή σε όλους πλέον η δικαστική διαφορά ενώπιον του Hight Court of Justice που οδήγησε στην έκδοση της απόφασης EHWC 719/06 δικαιώνοντας το συγγραφέα Νταν Μπράουν σε σχέση με το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων του έργου. Βλ. και http://www.piperpat.com/Portals/0/articles/news/pitchfork/davincicode.pdf , http://williampatry.blogspot.com/2005/08/da-vinci-code-opinion.html
[4] Βλ. εντελώς ενδεικτικά λεπτομέρειες για την πρόσκληση μποϋκοτάζ και λοιπές αντιδράσεις διεθνώς σε http://en.wikipedia.org/wiki/The_Da_Vinci_Code_%28film%29#Pre-release_reactions. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται αντιδράσεις ενώσεων υποστήριξης των αλμπίνων, η καταδίκη Πακιστανικού δικαστηρίου της 3/6/06 για απαγόρευση προβολής της ταινίας κοκ.