Διονυσίου Αρεοπαγίτου 17 και 19

Συζητήθηκαν την 4η Ιουνίου 2008 ενώπιον του ΣτΕ οι αιτήσεις ακυρώσεως που έχουν ασκήσει κάτοικοι της περιοχής και πολιτισμικοί σύλλογοι κατά της απόφασης του Υπουργείου Πολιτισμού με την οποία αποχαρακτηρίστηκαν τα διατηρητέα κτίρια επί της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου 17 και 19. Τα κτίρια αυτά αποτελούν το μόνο εμπόδιο ανάμεσα στο νέο μουσείο και την πρόσβασή του στη διονυσίου αρεοπαγίτου «κρύβοντας» το μουσείο από τα μάτια του επισκέπτη της. Επί τη βάσει αυτή υπάρχει πρόθεση να κατεδαφιστούν ούτως ώστε το σύνολο του μουσείου και δη η καφετέρια αυτού που βρίσκεται στο ισόγειο να έχει θέα προς την Ακρόπολη.

Οι εισηγητές της υπόθεσης (κα. Σακελλαροπούλου και κ. Μαντζουράνης) τάχθηκαν υπέρ της αποδοχής των αιτήσεων ακυρώσεως. Ο αποχαρακτηρισμός των διατηρητέων και η κατεδάφισή τους στην προκειμένη περίπτωση όπως αναφέρθηκε δεν αιτιολογείται αλλά ούτε και δικαιολογείται επί τη βάσει ύπαρξης υπέρτερου συμφέροντος το οποίο και θα προστατευόταν μέσω της κατεδάφισης.

Η θέση αυτή του Δικαστηρίου ενσωματώνει την πάγια νομολογία του, η οποία ερμηνεύει στενά την αρχαιολογική νομοθεσία και απαιτεί την προστασία των διατηρητέων κτιρίων στο διηνεκές. Η προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς κατοχυρώνεται στο σύνταγμα (άρθρο 24 ) και εξειδικεύεται στην ισχύουσα αρχαιολογική νομοθεσία και δη στο ν. 3028/02. Η προστασία των διατηρητέων κάμπτεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μόνον εφόσον κατόπιν στάθμισης με άλλο συνταγματικά προστατευόμενο αγαθό αυτό κριθεί In concreto ότι υπερέχει.

Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας στάθμισης τέθηκε και κατά τις εργασίες κατασκευής των έργων για το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος. Το ΣτΕ (ΣτΕ 2300/1997) έκρινε ότι για την κατασκευή του έργου και εν όψει της σημασίας του για το δημόσιο συμφέρον, δικαιολογείται η άρση της προστασίας στοιχείων της πολιτισμικής κληρονομιάς. Το δικαστήριο δέχτηκε ότι η μεταφορά των μνημείων που βρίσκονταν στο λόφο στο Ζαγάνι ήταν για το λόγο αυτό νόμιμη.

Στην υπόθεση της Διονυσίου Αρεοπαγίτου η θέα προς την Ακρόπολη από την καφετέρια του Μουσείου, την οποία επικαλείται η προσβαλλόμενη απόφαση ως λόγο για την άρση της προστασίας των διατηρητέων, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα μπορούσε υπό οποιεσδήποτε προϋποθέσεις να αντισταθμίσει την προστασία των διατηρητέων. Στη στάθμιση πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι τα μνημεία αυτά πέραν από αυτή καθεαυτή την αξία τους ως τέτοιων επιτελούν και ρόλο στο χώρο ως σύνολο, «στο μέτωπο» της περιοχής όπως αναφέρθηκε και από την εισηγήτρια της υπόθεσης. Αυτό άλλωστε έγινε δεκτό και στην 676/2005 απόφαση του ΣτΕ όπου αναφέρεται ότι το Νέο Μουσείο δεν αλλοιώνει το χαρακτήρα της περιοχής εκτός των άλλων επειδή δεν είναι ορατό από τη διονυσίου αρεοπαγίτου.

Είναι αναμφίβολο ότι θα ήταν και επιθυμητό και σκόπιμο το Μουσείο Ακρόπολης από κάθε του πλευράνα έχει θέα προς την Ακρόπολη. Η καταστροφή όμως του περιβάλλοντος χώρου με τον οποίο η Ακρόπολη αποτελεί ενιαίο σύνολο αλλά και η καταστροφή δύο μνημείων που έχουν αντέξει στο χρόνο δε σταθμίζεται ισότιμα, πολλώ δε μάλλον δε μπορεί να υπερέχει.

Η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς στην οποία αποσκοπεί και το ίδιο το μουσείο ακρόπολης δεν διέρχεται από την καταστροφή μέρους της αλλά οφείλει να γίνεται με προγραμματισμό και συνέπεια που θα διασφαλίσει την ενίσχυση της υπάρχουσας κληρονομίας με νέα μνημεία. Η αξιοποίηση των κτιρίων που κοσμούν την περιοχή και η ανάδειξή τους μπορεί να τα κάνει χρηστικά και προσοδοφόρα.