Το δίκαιο των δημόσιων συμβάσεων: δύσκολοι καιροί για πρίγκηπες

17 May

Posted at 12:35h in Παρδαlaw by Ελένη Τροβά

 

 Ενα αφιέρωμα και πάλι από τα Νομικά Νέα αυτή τη φορά με θέμα το αγαπητό για μένα δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων! λίγο η τύχη λίγο η εποχή δούλεψα γι’αυτό τον τομέα χρόνια και έμαθα πολλά. Συνεχίζω να μαθαίνω όμως και να διαβάζω καθώς το δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων όπως διαμορφώθηκε μετά την εφαρμογή του ευρωπαϊκού δικαίου στη χώρα είναι ιδιαίτερα σύνθετο.

Κάποτε είχαμε το δίκαιο των δημοσίων έργων και των προμηθειών. Με αυτούς τους κώδικες δούλευε το δημόσιο και αυτούς τους κώδικες ήξερε και εφάρμοζε ή παρέκαμπτε. Σταδιακά μετά το 1990 ήρθε το κοινοτικό δίκαιο και αποκτήσαμε δύο επίπεδα κανόνων, τους εθνικούς και τους κοινοτικούς. Φυσικά με δεδομένο το δυισμό ιδιωτικό και δημόσιο δίκαιο στην ουσία τέσσερα επίπεδα και δύο ομάδες δικαστηρίων να τα εφαρμόζουν, χώρια η διαιτησία.  Ώσπου να συνειδητοποιήσουμε το γεγονός ως έννομη τάξη και πριν καλά καλά ενσωματώσουμε τις σχετικές οδηγίες ήρθαν οι ιδιαιτερότητες: ανώνυμες εταιρίες του δημοσίου, εφαρμογή κανόνων του ιδιωτικού δικαίου σε έργα δημοσίων φορέων, συμβάσεις παραχώρησης δημοσίων έργων, μικτές συμβάσεις κοκ. Η δεκαετία του 90-2000 κύλισε με τέτοια ζητήματα να πρυτανεύουν και να οδηγούν σε αδιέξοδο συχνά την δημοπράτηση έργων σε καιρούς πακέτου Ντελόρ κλπ, χωρίς να συζητούμε για τα ζητήματα της διαφθοράς που πάντα ελλοχεύουν. Φυσικά με το κοινοτικό δίκαιο ήρθε και το δίκαιο περιβάλλοντος που τρύπωσε στα έργα αλλά προς το παρόν αυτό το αφήνουμε στην άκρη.

Η δεκαετία 2000-2010 ήταν η δεκαετία των μεγάλων συμβιβασμών καθώς η ελληνική έννομη τάξη βίωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και το κατεπείγον που επάγονταν, τους συμβιβασμούς των παραχωρήσεων στα μεγάλα οδικά έργα, το αδιέξοδο της υποθαλάσσιας και του μετρό Θεσσαλονίκης. Κανόνες πολλοί παρήχθησαν, νέες κοινοτικές οδηγίες, κωδικοποιήσεις του νόμου δημοσίων έργων και κανόνες πολλοί δεν εφαρμόσθηκαν. Δίκες έγιναν και διαιτησίες πολλές. Στο επίκεντρο ο Βασικός Μέτοχος που ανήγαγε σε συνταγματικό επίπεδο το θέμα του επιχειρείν στον ίδιο τομέα. Μετά τους συμβιβασμούς αυτούς ήρθε ο νέος κύκλος ανησυχιών: η καταστροφή των μικρότερων εταιριών και επιχειρηματικών μονάδων, η αποτυχία έγκαιρης αποπεράτωσης των έργων και των συμβάσεων.

Στη νέα τρέχουσα δεκαετία βιώσαμε το λεγόμενο reset στα μεγάλα έργα, το τέλος του νόμου των δημοσίων έργων που όλο παρατείνεται, την νέα δέσμη οδηγιών κοινοτικού δικαίου, τις ειδικές διατάξεις για τις διαιτησίες και τη μεταφορά εκκρεμών δικών από τα τακτικά δικαστήρια στη διαιτησία, την οικονομική κρίση και την κάμψη του κλάδου, την αδυναμία εξόφλησης υποχρεώσεων από το Δημόσιο κοκ. Η δεκαετία της κρίσης κορυφώνεται με την σημασία της εμπλοκής της επιτροπής ανταγωνισμού στο χώρο των δημοσίων συμβάσεων που εκκρεμεί επί έτη και φαίνεται να προωθείται πλέον  αναδεικνύοντας ένα πρόβλημα γνωστό από καιρό στην Ευρώπη και στη χώρα μας.

Μέσα σε αυτό το καθεστώς οι κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και των Επενδύσεων διεκδικούν το ρόλο που τους αρμόζει μέσω του κοινοτικού δικαίου όλο και πιό δυναμικά ενισχύοντας την πολυνομία και την ανασφάλεια δικαίου ενώ η κρίση και το προσφυγικό επιβάλλουν σωρεία απ’ευθείας αναθέσεων.

Παράλληλα εκκρεμεί ένας νέος νόμος εκατοντάδων άρθρων και σελίδων για τα δημόσια έργα, τις προμήθειες και τις υπηρεσίες ενώ παρήλθε η προθεσμία απευθείας εφαρμογής των νέων οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις.
Στο αφιέρωμα αυτό θα προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε τις εξελίξεις ελπίζοντας ότι ώσπου να διαβαστεί θα υπάρχει ακόμη η Ευρώπη που το επέβαλλε και το πλήρωσε εν πολλοίς!