Να πεθαίνουμε για ιδέες ναι, αλλά με θάνατο που να αργεί... αν είναι δυνατόν.

Ετσι λέει το τραγούδι. Mourons pour des idees d'accord...

Από την προβολή της "Θάλασσας μέσα μου" το ζήτημα της ευθανασίας έχει λάβει κινηματογραφικές διαστάσεις. Και όταν ασχολείται το σινεμά με κάτι σημαίνει ότι ενδιαφέρει πολλούς. Το δικαίωμα στη ζωή αποτέλεσε σημαντική ευκαιρία για θεωρητική ενασχόληση και στο Βήμα Ιδεών. Καθώς δεν πιστεύω στον ηθικό μέσο όρο είμαι από τους τελευταίους που να αναζητήσει τα πορίσματα των εθνικών επιτροπών ακόμη και της εθνικής επιτροπής βιοηθικής. Θα συμφωνήσω απόλυτα με τον Ευγένιο Αρανίτση στην αντιμετώπιση της βιοηθικής μάλιστα.

Με τέτοιες ευκαιρίες όπως η σημερινή που ακολουθεί. όμως ο Γιώργος Κουμάντος μου λείπει. Κρατάμε πάντως κάποιες από τις ιδέες του ποαρότι είναι δύσκολο να του θέσουμε τις αντιρρήσεις μας πλέον...

«Η πράξη ενός γιατρού να ανταποκριθεί σε ένα αίτημα για ευθανασία ή υποβοηθούμενη αυτοκτονία δεν τιμωρείται ποινικά και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αγωγής για αποζημίωση ή ηθική βλάβη», αναφέρει ο νόμος που τέθηκε σε ισχύ χθες και δημοσιεύτηκε σήμερα στην εφημερίδα της κυβερνήσεως στο Λουξεμβούργο.

Ο νόμος αυτός, ο οποίος είχε υιοθετηθεί σε δεύτερη ανάγνωση από το κοινοβούλιο στις 18 Δεκεμβρίου, είχε προκαλέσει την αντίθεση του Δούκα του Λουξεμβούργου, που απειλούσε να μην τον υπογράψει λόγω των καθολικών του πεποιθήσεωνμας πληροφορούν οι εφημερίδες.
Για να παρακάμψει τις αντιθέσεις του μονάρχη και να αποφύγει μια μεγάλη θεσμική κρίση, το κοινοβούλιο τροποποίησε το Σύνταγμα και περιόρισε τις εξουσίες του Μέγα Δούκα, ο οποίος εφεξής δεν χρειάζεται να επικυρώνει ένα νόμο, αλλά περιορίζεται μόνον στο να τον θέτει σε ισχύ, χωρίς αυτό να χρειάζεται τη συγκατάθεσή του.

Στην Ε.Ε. οι χώρες που έχουν νομιμοποιήσει την ευθανασία υπό ορισμένους όρους είναι η Ολλανδία και το Βέλγιο, το 2002.
Στην Ελβετία επίσης ένας γιατρός μπορεί να χορηγήσει σε έναν ασθενή που δεν έχει ελπίδες ίασης και επιθυμεί να πεθάνει, μια θανατηφόρα δόση φαρμάκου, την οποία ωστόσο θα πάρει ο ασθενής μόνος του.
Επίσης στην ΕΕ κάποιες χώρες, όπως η Ιταλία και η Γαλλία, απαγορεύουν την ευθανασία, αλλά επιτρέπουν μια μορφή υποβοηθούμενης αυτοκτονίας. Η γνωστή υπόθεση Ελουάνα στην Ιταλία έχει εντείνει το διάλογο για το κρίσιμο αυτό ζήτημα.

Ο Ντεριντά έχει προσεγγίσει πολύ ιδιαίτερα το ζήτημα του δικαιώματος στη ζωή και το θάνατο.

Το θέμα της ευθανασίας έχει μελετήσει στη χώρα μας ο συνάδελφος Γιώργος Κατρούγκαλος με το βιβλίο του Το Δικαίωμα στη ζωή και το θάνατο. Εν γένει όμως η νομική επιστήμη έχει αποφύγει να θέσει το ζήτημα επί τάπητος. Και ο ακαδημαϊκός Απόστολος Γεωργιάδης έχει πραγματευθεί το θέμα σε σύντομη εργασία του. Ενδιαφέρουσα η άποψη του συναδέλφου Αντώνη Βγόντζα επίσης.

Την ευθανασία πραγματεύονται εξάλλου διάφορα δημοσιεύματα που αξίζει να προσεγγίσει κανείς συστηματικά. Και η βιβλιογραφία έχει κάποια πράγματα να μας προτείνει.

Το θέμα δεν μπορεί να λυθεί φυσικά μόνον με γενικευμένες ηθικές κρίσεις ή με νομοθετικές ρυθμίσεις. Η κοινωνική εξέλιξη αξιώνει το νέο, το νεωτερικό, είτε είναι η συνένωση των ομοφυλοφίλων, είτε είναι η αποδοχή της ευθανασίας, είτε είναι η απλοποίηση της υιοθεσίας είτε ένα σωρό άλλα κοινωνικά αιτήματα που θεσμοθετούνται σταδιακά. Το δύσκολο σκέλος είναι η αντιπαράθεση με την οργανωμένη θρησκεία. Κάτι που αναδείχθηκε σαφώς και στην περίπτωση του Δούκα του Λουξεμβούργου. Διότι ακόμη και σήμερα το ορθό και το ηθικό μας το ορίζει η θρησκεία κατά κανόνα. Αν πάλι για κάποιους δεν είναι η θρησκεία θα πρέπει να είναι κάτι που να της μοιάζει θεσμικά όπως η πολιτική πίστη ή το αντιθρησκευτικό συναίσθημα. Ο νόμος έπεται.

Σε αναζήτηση του προσωπικού ορθού μέτρου, της εσωτερικής ηθικής των ανθρώπων δεν μπορώ παρά να επισημάνω το ζήτημα που αναδεικνύεται μέσα από την περίπτωση και του Λουξεμβούργου σημειώνοντας ότι πιστεύω ακράδαντα ότι η ποιότητα στο θάνατο συναρτάται απόλυτα με την ποιότητα της ζωής. Προς το παρόν πεθαίνουμε κατά τη βούληση και την κρίση άλλων. Ετσι όπως ζούμε. Οι εξαιρέσεις απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα...