Θέα προς την Ακρόπολη: σκέψεις και προβληματισμοί με τα μάτια του νόμου…


Ο Iκτίνος και ο Kαλλικράτης δε μπορούσαν με «μέτρα άκρας επιμέλειας» να φανταστούν ότι το έργο τους έμελε να αποτελέσει τόσο μεγάλο αντικείμενο διχασμών και δικαστικών διενέξεων. Σε πείσμα όμως της δικαιολογημένης άγνοιας των δημιουργών της, η Aκρόπολη των Αθηνών, αδιαμφισβήτητα μνημείο εξαίρετης πολιτιστικής σημασίας, έχει πολλάκις αποτελέσει αφορμή για διαμάχες. Ήδη από την απαρχή της ιστορίας της Αθήνας ο ιερός βράχος της Ακρόπολης υπήρξε τόπος έντονης λατρείας αλλά και πολεμικών συγκρούσεων. Στη μυθολογία αναφέρεται ότι στο βράχο της Ακρόπολης ανέβηκε η θεά Αθηνά και ο Ποσειδώνας για να διεκδικήσουν την κυριαρχία της πόλης. Τη μονομαχία κέρδισε η Αθηνά εξού και η πόλη μας ονομάστηκε Αθήνα. Απότοκοι αυτών των επιπλοκών ήταν ανέκαθεν λεηλασίες(βλ. έλγιν…), καταστροφές και ανεπανόρθωτες βλάβες σε σημαντικά μνημεία της ευρύτερης περιοχής. Ανάλογες όπως φαίνεται θα είναι οι συνέπειες και σήμερα ….
Στη σύγχρονη εποχή οι διαφορές για τα «μάτια» της Ακρόπολης παίρνουν συνήθως τη μορφή αιχμηρών διαλόγων. Οι συζητήσεις διεξάγονται μεταξύ κυρίως αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων, στατικών, μουσειολόγων, πολιτικών μηχανικών, νομικών, αντιπροσώπων της πολιτικής εξουσίας ή και πολιτών, απλών ενδιαφερομένων για τα κοινά ή συχνότερα ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας που προτίθενται, εξοπλισμένοι όντες με υπέρμετρη αισιοδοξία, να αξιοποιήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία με τον τρόπο που οι ίδιοι ονειρεύονται.
Το νέο μουσείο Ακρόπολης, τέκνο στην πραγματικότητα του Ιερού Βράχου που φιλοδοξεί να γίνει ένα παρακλάδι της γοητείας του και ένα παράρτημα της τουριστικής εμπορικότητάς του, έχει πολλές φορές έως σήμερα έρθει στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Φανατικοί υπέρμαχοί του υπογραμμίζουν με περίσσιο ίσως ρομαντισμό για την εποχή ότι «αυτή καθ’ εαυτή η ύπαρξη του Μουσείου και κυρίως της αίθουσας του Παρθενώνα είναι μία έντονη κραυγή αγωνίας του μνημείου που θέλει να ξαναδεί ενωμένα τα Γλυπτά του, θέλει να ξαναδεί ενωμένο όλο αυτό το διάκοσμο που -το επαναλαμβάνω για πολλοστή φορά- δεν έγινε ως αυτοτελές γλυπτό έργο, αλλά έγινε ως αναπόσπαστο τμήμα ενός ακινήτου μνημείου. Και εδώ αποκαθίσταται σε οπτική επαφή με το ακίνητο αυτό μνημείο, κάτι το οποίο μόνον η Αθήνα, μόνον αυτή η τοποθεσία ή άλλες, αλλά πάντως πολύ κοντά στον Βράχο, μπορούν να προσφέρουν»[1]
Στην αντίπερα όχθη οι πολέμιοί του κατακρίνουν το σύγχρονο αυτό οικοδόμημα για λόγους που αφορούν κυρίως στη γενικότερη ένταξη του και εναρμόνισή του με τον αρχαιολογικό χώρο του μακρυγιάννη και το οπτικό περιβάλλον του ιερού βράχου της Ακρόπολης[2]. Το θέμα έχει εκφύγει μάλιστα του εθνικού ενδιαφέροντος καθώς έχει διατυπωθεί σχετικό ερώτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή[3]. Το μέγεθος της διαφωνίας και τα συγκρουόμενα κοινωνικά, πολιτικά αλλά και ατομικά συμφέροντα καταδεικνύει και το γεγονός ότι η νομιμότητα της διαδικασίας και των επι μέρους πράξεων επί τη βάσει των οποίων ανεγείρεται το Μουσείο της Ακρόπολης έχει κρίνει το ΣτΕ έπειτα από αλλεπάλληλες αιτήσεις ακυρώσεως που έχουν ασκηθεί από συνδέσμους αρχιτεκτόνων και κατοίκων της περιοχής. Έχει εκδοθεί δε σειρά αποφάσεων οι οποίες παρουσιάζουν ενδιαφέρον πραγματικό καθώς κρίνουν την πορεία του μουσείου και συγκαθορίζουν την τύχη του αλλά και νομικό αφού τα ζητήματα που κρίνονται αφορούν σε νομικά θέματα τα οποία πόρρω απέχουν απτο να είναι αυτονόητα. Για το λόγο αυτό οι περισσότερες αποφάσεις έχουν ληφθεί με ισχυρή μειοψηφία συμβούλων να διατυπώνει απόψεις αντίθετες από αυτή που τελικά διατυπώνεται στο σκεπτικό της απόφασης.
Έτσι τα τελευταία χρόνια με αφορμή την ανέγερση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης έχει στραφεί πολλές φορές στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Κοινός προβληματισμός είναι αν και κατά πόσον το νέο μουσείο ακρόπολης ιδωμένο από τη σκοπιά της Ακρόπολης και της ευρύτερης περιοχής μπορεί στην πραγματικότητα να επιτελέσει τους σκοπούς του, ήτοι να αναδείξει τα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου και να συμβάλλει στην καλαισθησία του. Για πολλούς αυτό δεν είναι διόλου ρεαλιστικό. Στο μάτια του περιπατητή της Διονυσίου Αρεοπαγίτου ένα κτίριο ογκώδες και μη εναρμονισμένο με τις διαστάσεις των γύρω κτιρίων μπορεί να «σκεπάζει» τα μνημεία της Ακρόπολης και του Παρθενώνα τα οποία όμως θα πρέπει να είναι τα μόνα που υπερέχουν στο χώρο. Η σκέψη αυτή διατυπώνεται και σε μία από τις αποφάσεις του ΣτΕ (ΣτΕ 676/2005) όπου αναφέρεται στην παράγραφο 24 : «24. Επειδή, από τα εκτιθέμενα στο από 24.6.2003 πρακτικό τηςγνωμοδοτήσεως του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) που συνοδεύει τηνπροσβαλλομένη απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού προκύπτει ότι έχειαντιμετωπισθεί το ζήτημα της σχέσεως του Μουσείου με το βράχο τηςΑκροπόλεως, εκτιμάται δε ότι το Μουσείο αφενός μεν δεν είναι ορατό από τηνοδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου και, συνεπώς δεν επιβαρύνει τα μνημεία καιδιατηρητέα κτίρια εκατέρωθεν της οδού, αφετέρου δε η υψομετρική του θέση καιη απόστασή του από την Ακρόπολη είναι τέτοια που να μην αλλοιώνει τοχαρακτήρα της περιοχής. Ειδικά, για το ανώτερο τμήμα του Μουσείου, ηκατασκευή του οποίου συνδέεται και με το ζήτημα του ύψους του κτιρίου, ησχεδίασή του κατά το συγκεκριμένο τρόπο υπήρξε αρχιτεκτονική επιλογή με σκοπότην οπτική σύνδεση των εκθεμάτων της Ακροπόλεως με τον ίδιο το βράχο τηςΑκροπόλεως. Κατόπιν αυτών, ο λόγος ακυρώσεως ότι η ανέγερση ενός κτιρίου τουμεγέθους, του ύψους και του όγκου του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως τελεί σεδυσαρμονία με τα μνημεία του βράχου της Ακροπόλεως και ότι η προσβαλλομένηδεν αιτιολογείται νομίμως και επαρκώς ως προς το σημείο αυτό, πρέπει ν΄απορριφθεί ως αβάσιμος. Κατά τη γνώμη όμως των Συμβούλων Ι. Μαρή, Ν.Σακελλαρίου, Γ. Παπαγεωργίου, Μ. Καραμανώφ και Δ. Αλεξανδρή, η εκ τουΣυντάγματος και του αρχαιολογικού νόμου επιβαλλομένη προστασία και ανάδειξητων αρχαίων μνημείων έχει την έννοια ότι δεν είναι νόμιμη οποιαδήποτεπαρέμβαση εντός του αναγκαίου για την ανάδειξή τους χώρου, δυναμένη να βλάψειή να υποβαθμίσει ταύτα. Ειδικώς δε προκειμένου περί των μνημείων τηςΑκροπόλεως, τα οποία αποτελούν εξέχοντα στοιχεία της παγκόσμιας πολιτιστικήςκληρονομίας, η ανωτέρω συνταγματική προστασία καθιστά ταύτα και δεσπόζονταστοιχεία όχι μόνον της εγγύς των μνημείων ζώνης, αλλά ολοκλήρου της ευρύτερηςπεριοχής των Αθηνών, εις τρόπον ώστε να μην είναι επιτρεπτό να επισκιάζονταιεξ άλλων κτιρίων λόγω των διαστάσεων, ύψους, όγκου κ.λπ. αυτών. Κατά συνέπειαη κατασκευή του επιμάχου Μουσείου, ύψους από 15,30 μ. μέχρι 28,50 μέτρων καιόγκου σχεδόν πενταπλασίου του Παρθενώνος, σε απόσταση 370 μόλις μέτρων απότην νότια πλευρά του ιερού βράχου, προσβάλλει προδήλως και κατά κοινή πείρατην δεσπόζουσα θέση των μνημείων και συνιστά, για τον λόγο τούτο,ανεπίτρεπτον παρέμβαση εντός του αναγκαίου για την ανάδειξή τους χώρου.»

Έτσι λοιπόν η θέα του μουσείου από την ακρόπολη αλλά και της Ακρόπολης από το μουσείο αποτέλεσε το μίτο της Αριάδνης…
Το ζήτημα της θέας του μουσείου προς την ακρόπολη έγινε πιο οξύ πρόσφατα μετά τη ολοκλήρωση των κατασκευών του Μουσείου όπου διαπιστώθηκε από τους αρμόδιους φορείς ότι τα κτίρια αυτά που πάντοτε εξαιρούνταν από τη ρυμοτόμηση και τα οποία και κατά τη σκέψη της νομολογίας ήταν το «κάλυμμα» του όγκου του μουσείου από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου πρέπει να κατεδαφιστούν γιατί εμποδίζουν την απρόσκοπτη θέα προς την ακρόπολη. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στο πλαίσιο μιας γενικότερης κινητοποίησης των ενδιαφερομένων φορέων έχουν φέρει στο προσκήνιο μια γνωστή σε όλους πλέον ζωηρή αντιπαράθεση που εστιάζεται στην επικείμενη κατεδάφιση των δύο διατηρητέων κτιρίων επί της Διονυσίου Αρεοπαγίτου επί τη βάσει της εξασφάλισης στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης ανεμπόδιστης θέας προς τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης.
Η ενδεχόμενη κατεδάφιση των διατηρητέων μπορεί να μείνει στην ιστορία ως μια ακόμα λεηλασία στο βωμό του μεγαλείου της Ακρόπολης αν και στην Αθήνα του 2007 οι καταστροφές δε γίνονται από πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται εν καιρώ πολέμου αλλά από αποφάσεις που με καθαρό μυαλό λαμβάνονται υπό συνθήκες ειρήνης.
Σε επίπεδο κοινωνικό, ηθικό και πολιτικό η σκοπιμότητα και το επιτρεπτό μιας αντίστοιχης ενέργειας επιδέχεται πολλαπλών συζητήσεων και τα επιχειρήματα που προτείνονται υπέρ της μίας ή της άλλης άποψης γεννούν προβληματισμούς και πολλαπλά ερωτήματα. Η απάντηση στο ερώτημα «υπέρ ή κατά της θέας προς την Ακρόπολη» δεν είναι από τη σκοπιά αυτή και τόσο αυτονόητη. Κατά το σκέλος όμως που το ερώτημα αυτό τίθεται σε επίπεδο νομικό τα περιθώρια της επιχειρηματολογίας υπέρ της κατεδάφισης των διατηρητέων κτιρίων στενεύουν σημαντικά. Μια αναδρομή στο πλούσιο υλικό των αποφάσεων του ΣτΕ που προσβάλλουν τις αλλεπάλληλες πράξεις της διοίκησης που σχετίζονται με την ανέγερση του Μουσείου δε μπορεί παρά να προσφέρει ένα ακόμα επιχείρημα υπέρ της πάγιας θέσης της νομολογίας αλλά και της ξεκάθαρης θέσης του αρχαιολογικού νόμου ότι κατεδάφιση διατηρητέων κτιρίων δεν είναι επιτρεπτή. Αλλά και ο ίδιος ο αποχαρακτηρισμός τους μόνον για πλάνη περί τα πράγματα ή όταν κριθεί οτι δε συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του νόμου είναι νοητός και αυτό πόρρω απέχει από την πραγματικότητα της συγκεκριμένης περίπτωσης[4].

Για τις ανάγκες της ιστορίας έχει σημασία ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η θέα προς την ακρόπολη απασχολεί το ΣτΕ. Στη θέα προς την ακρόπολη γίνεται αναφορά από τους αρχαιολόγους σε πολλές περιπτώσεις που η εγγύτητα προς τον ιερό βράχο δεν είναι και τόσο αυτονόητη. Πρόσφατα μάλιστα χειριστήκαμε μια υπόθεση ενός ιδιώτη ο οποίος θέλησε να χτίσει ένα σπίτι, για χρήση ιδιωτική στο Μετς και βρέθηκε και πάλι μπροστά του η Ακρόπολη. Με μεγάλη ευκολία τα αρμόδια αρχαιολογικά συμβούλια έκριναν ότι το ύψος του σπιτιού και δη ο τελευταίος όροφος αυτού, παρότι ήταν νόμιμο και σύμφωνο με το ισχύον πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής παρεμπόδιζε τη θέα προς την Ακρόπολη…..Η ευκολία με την οποία αναφέρονται τα εκάστοτε αρχαιολογικά συμβούλια στη θέα προς την Ακρόπολη είναι νομίζω χαρακτηριστική και οι συνειρμοί είναι λίγο πολύ ίδιοι για τον κοινό νου. Το ότι η θέα προς την Ακρόπολη αποτέλεσε από παλιά θέμα και λόγο περιορισμού της ιδιοκτησίας δε φαίνεται μόνο από τη νομολογία. Ο Τσιφόρος στο βιβλίο του η Ιστορία της Αθήνας, στις πρώτες κιόλας σελίδες αναφέρεται στην τακτική αυτή κατακρίνοντάς την με τον τρόπο του.
Καθότι όμως αφορά στις αποφάσεις του ΣτΕ που έχουν κρίνει επί των αδειών που δίνονταν ιδίως με εφαρμογή το άρθρο 50 του παλαιού αρχαιολογικού νόμου (τον οποίο και αντικατέστησε ο νέος αρχαιολογικός νόμος 3028/2002) συναντά κανείς αρκετές περιπτώσεις που γίνεται αναφορά στη θέα της Ακρόπολης (αλλά κάποτε και άλλων μνημείων) προκειμένου να απαγορευτεί η ανέγερση κτιρίων ψηλών που θα εμποδίζουν τη θέα προς αυτή. Σήμερα πάλι γίνεται από τους αρμόδιους φορείς επίκληση της θέας προς την ακρόπολη αλλά όχι για να απαγορευτεί η ανέγερση ενός νέου κτίσματος ή για να περιοριστεί αυτό ως προς το ύψος και τους όρους δόμησής του. Επικαλούνται τη θέα προς την Ακρόπολη σε ένα πρώτο στάδιο για να επιτραπεί η ανέγερση ενός κτιρίου ογκώδους και εκτός των συνήθων για την περιοχή διαστάσεων και σε ένα δεύτερο στάδιο στο βωμό της θέας προς την Ακρόπολη κινδυνεύουν να θυσιαστούν δύο διατηρητέα κτίρια τα οποία έχουν σύμφωνα αν με όσους γνωρίζουν από αρχιτεκτονική μεγάλη αξία πολιτιστική.
Και μέσα από το βλέμμα ενός νομικού ως παρατηρητή της μακράς πορείας του ζητήματος της ανέγερσης του νέου μουσείου ακρόπολης στη νομολογία του ΣτΕ ένα ερώτημα φαντάζει αν μη τι άλλο εύλογο¨ είναι ποτέ δυνατόν για ένα έργο το οποίο φαίνεται οτι έχει τόση σημασία για τον πολιτισμό και την τουριστική ανάπτυξη της χώρας και για το οποίο έχουν εκδοθεί πδ για τη χωροθέτησή του, υπάρχει ειδικός οργανισμός ανέγερσης κλπ να φτάνουμε το 2007 και με τετελεσμένη την ανέγερσή του στο συγκεκριμένο σημείο να συζητάμε με τόσο ζήλο αν θα κατεδαφιστούν αυτά τα δύο νεότερα μνημεία… Λες και η μέθοδος της αναζήτησης και εξέτασης εναλλακτικών λύσεων είναι κάτι άγνωστο στη διοίκηση και λες και ο αποχαρακτηρισμός των διατηρητέων μνημείων είναι κάτι τόσο αυτονόητο για τον ελληνικό πολιτισμό. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η νομολογία του Στε είναι σταθερά πολύ αυστηρή στον αποχαρακτηρισμό διατηρητέων.
Η ακρόπολη είναι ένα δεδομένο αιώνων και σίγουρα η αξία της δεν επιδέχεται αμφισβήτησης . Δεδομένα όμως ήταν και εως σήμερα τα δύο διατηρητέα κτίρια και δύσκολα μπορεί να πει κανείς οτι δεν είχαν στο μυαλό τους οι εμπνευστές της «μεγάλης ιδέας» του νέου μουσείου οτι θα χρειαστεί αυτά να κατεδαφιστούν στο βωμό της ανέγερσης του νέου μουσείου. Ίσως είναι η αισιοδοξία, ίσως η κακή οργάνωση ίσως αδιαφορία . Πάντως και αν ακόμα η θέα προς την ακρόπολη μπορεί να εμποδίσει τον οποιοδήποτε ιδιώτη να χτίσει ένα ακόμη όροφο στο οικόπεδό του στο μέτς με συνέπειες σημαντικές για την προσωπική του περιουσία και για την ψυχοσύνθεσή του και μάλλον αδιάφορες συνέπειες για το κοινωνικό σύνολο δε νομίζω οτι μπορεί να πεί κανείς το ίδιο και σίγουρα όχι με την ίδια ευκολία για το γκρέμισμα δύο κτιρίων τα οποία ανεξάρτητα από τις όποιες συνέπειες θα έχουν για τους ιδιοκτήτες τους (οι οποίοι άλλωστε φιλοδοξούν τουλάχιστον να αποζημιωθούν) θα λείψουν σε όλους όσους έχουν μια έστω ελαφρά αίσθηση του όμορφου και του ιστορικά και αρχιτεκτονικά ξεχωριστού.
Εδώ που φτάσαμε σήμερα παρατηρώντας και σχολιάζοντας και μη μπορώντας πλέον με κανένα τρόπο να προλάβουμε το κακό και να μετατοπίσουμε για παράδειγμα το Μουσείο δύο τετράγωνα παρακάτω ή να το χτίσουμε με τέτοιο τρόπο που η θέα προς τον ιερό βράχο θα είναι πιο ελεύθερη βρισκόμαστε και πάλι μπροστά σε μία γνωστή για τους νομικούς και ιδίως για τα δεδομένα του ΣτΕ σύγκρουση. Σύγκρουση αξιών και σύγκρουση δικαιωμάτων. Όσος χώρος όμως και αν καταλείπεται για προβληματισμούς φύσεως αισθητικής, κοινωνικής, ηθικής ή πολιτικής σε επίπεδο νομικό τα πράγματα φαντάζουν αρκετά ξεκάθαρα.
Στην κρίσης σας λοιπόν…
Στην κρίση μας….


[1] Απόσπασμα από το λόγο του κ. Ε. Βενιζέλου στα Εγκαίνια της έκθεσης προκαταρκτικών μελετών που υποβλήθηκαν στον διεθνή διαγωνισμό για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης
[2] Ο διάλογος είναι έντονος τόσο στις εφημερίδες όσο και στο διαδικτυακό χώρο και πολλές πληροφορίες βρίσκονται στα blogs. Ενδεικτικά και μόνο παραπέμπω : http://www.indy.gr/other-press/neo-moyseio-akropolis-opsimi-eyaisthisia-gia-ena-neoklasiko,, http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=733332, http://tsipiraskostas.blogspot.com/2007/07/blog-post_10.html, http://www.ellinikilatreia.gr/to_d_s_m_t_gia_ten_anhegerse_toy_nheoy_moysehioy_akrhopoles, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100006_21/07/2007_235186

[3]http://www.europarl.europa.eu/registre/seance_pleniere/compte_rendu/traduit/2003/01-16a/P5_CRE(2003)01-16A(ANN)_DEF_EL.doc

[4] ΣτΕ 1712/2002 παρ.7 «Εν όψει δε τουεπιδιωκόμενου με τον ως άνω χαρακτηρισμό σκοπού, δηλαδή της διηνεκούςπροστασίας των στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς, δεν είναι επιτρεπτή ηανάκληση πράξεων χαρακτηρισμού στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς καιυπαγωγής των στο ειδικό προστατευτικό καθεστώς του ν. 1469/50, ούτε η έκδοσηπράξεων αποχαρακτηρισμού, ολικού ή μερικού, των παραπάνω στοιχείων, εκτός ανδιαπιστωθεί αιτιολογημένως, κατόπιν νέας γνωμοδοτήσεως του αρμόδιουΣυμβουλίου, ότι ο χαρακτηρισμός είχε γίνει χωρίς να συντρέχουν οιπροϋποθέσεις του νόμου, ή εμφιλοχώρησε πλάνη περί τα πράγματα (βλ. ΣΕ
4392/97, 4808/87, 730/82 κ.ά.).»

Ζαχάρω, 2-3 πράγματα που ξέρω γι'αυτήν

Κυρώθηκε τον αύγουστο του 2007 από τη Βουλή των Ελλήνων ο νόμος που κυρώνει τη ρύθμιση της σύμβασης παραχώρησης για τον αυτοκινητόδρομο ΒΔ Πελοποννήσου.

Παρατίθενται απόσπασμα από την εισηγητική έκθεση του σχεδίου νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή τον Ιούλιο για τον αυτοκινητόδρομο ΒΔ πελοποννήσου.
Ο νόμος έχει ψηφισθεί, αν δεν κάνω λάθος, των μήνα αύγουστο του 2007

«Σε όλα τα περιβαλλοντικά ευαίσθητα σημεία, σε μήκος 30 χλμ. και ειδικότερα στις θέσεις Επιτάλιο, Σαμικό, Ζαχάρω, Καλό Νερό, Κοπανάκι, ακολουθείται εντελώς νέα χάραξη.»

Εξάλλου…

«Στο τμήμα από Πύργο μέχρι Τσακώνα με βάση τον χαμηλό κυκλοφοριακό φόρτο, το ανάγλυφο του εδάφους και το φυσικό περιβάλλον, ακολουθήθηκε χάραξη πεδινή δια της υπάρχουσας Ε.Ο. ή παραλλαγή αυτής, όπου υπήρχε χάραξη με φτωχά γεωμετρικά χαρακτηριστικά ή όπου υπήρχαν άλλα εμπόδια.
Εξαιρετικά στις περιοχές με ανάπτυξη παρόδιας δόμησης, η μορφή του έργου καθορίσθηκε έτσι σε όρυγμα για περιορισμό των επιπτώσεων με παράπλευρο οδικό δίκτυο ήπιας κυκλοφορίας.
Ειδικά για το τμήμα Καϊάφα – Ζαχάρω κατά την εξέταση τριών εναλλακτικών λύσεων του αυτοκινητοδρόμου λήφθηκαν υπόψη τα εξής:
· Γεωλογικές συνθήκες σε ό,τι αφορά την αποφυγή επισφάλειας τόσο του έργου όσο και του περιβάλλοντος
· Υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας στην περιοχή της Λίμνης Καϊάφα
· Οικιστική ανάπτυξη της περιοχής διέλευσης εντός ή/και εκτός σχεδίου στην περιοχή της Ζαχάρως
· Η υπάρχουσα Σιδηροδρομική Γραμμή.
Με τα ανωτέρω δεδομένα ως επικρατέστερη λύση κρίθηκε η αναβάθμιση της Υφιστάμενης Εθνικής Οδού για τους εξής λόγους:
α. Αποφυγή άλλης τομής στην ανατολική της υφιστάμενης οδού περιοχή που είναι επίσης ενταγμένη σε NATURA 2000 και στην ίδια περίπου ζώνη με τη σιδηροδρομική γραμμή και επομένως αποφυγή νέας επέμβασης στο φυσικό Περιβάλλον.
β. Αποφυγή μη αναστρέψιμων καταστροφών στο σύστημα των υπογείων υδροφόρων οριζόντων που τροφοδοτούν την Λίμνη Καϊάφα, λόγω της αναγκαίας τομής τους από τις δύο μεγάλες σήραγγες της ανατολικής διέλευσης του δρόμου.
γ. Με την υπογειοποίηση του αυτοκινητοδρόμου στην περιοχή της Λίμνης Καιάφα επιτυγχάνεται η ενοποίηση της Λίμνης με την παραλιακή ζώνη.
δ. Προσέγγιση της Λίμνης Καϊάφα από τους διερχόμενους ή επισκέπτες με οχήματα ή και μέσω του παρακείμενου σιδηροδρομικού σταθμού με διαμόρφωση κατάλληλου χώρου στάθμευσης.
ε. Αποφυγή καταστροφής φυσικού περιβάλλοντος με χρησιμοποίηση της ήδη αποψιλωμένης ζώνης.
στ. Η εγκεκριμένη χάραξη αποτελεί ήπια επέμβαση στην περιοχή με μειωμένα επιχώματα και σχεδόν καθόλου ορύγματα με τις γνωστές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
ζ. Στην περιοχή της Ζαχάρως εγκαταλείπεται η υφιστάμενη Ε.Ο. με νέα χάραξη του αυτοκινητοδρόμου δυτικά της πόλης που παρακάμπτει πλήρως την πόλη, χρησιμοποιώντας διάδρομο όπου δεν υπάρχουν κτίσματα στην εκτός σχεδίου περιοχή της πόλης, πλησίον της Σιδηροδρομικής Γραμμής.

Ουδέν σχόλιον

Σκέψεις για το κανονιστικό πλαίσιο για τα ζώα και τα ζώα συντροφιάς

Με αφορμή επίκαιρο ποστ του Νίκου Δήμου

Οι ρυθμίσεις των νόμων για τα ζώα έπαψαν πλέον να περιορίζονται στον Αστικό Κώδικα. Ένα ευρύ πλέγμα διατάξεων πλέον ρυθμίζει τις υποχρεώσεις στοργής των ανθρώπων για τα ζώα συντροφιάς αλλά και τον τρόπο διεξαγωγής πειραμάτων σε αυτά ή τον τρόπο συστηματικής προστασίας ή εξολόθρευσης ζώων ιδίως μέσω του κοινοτικού και του διεθνούς δικαίου. Υφίσταται σαφής διαφοροποίηση ανάμεσα στην προστασία των ζώων εν γένει και των ζώων συντροφιάς ειδικότερα. Η μετατόπιση του ρυθμιστικού πεδίου από το ιδιωτικό στο δημόσιο δίκαιο συνιστά μια μεταφορική σπουδή στην μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου και τις συλλογικές φοβίες του και μια μελέτη του ρόλου του κράτους ως προς «την υποχρέωση του ανθρώπου να είναι στοργικός».

Η εξέλιξη του ρυθμιστικού πεδίου για τα ζώα από το ιδιωτικό στο δημόσιο δίκαιο

Η σχέση του ανθρώπου με τα ζώα καθορίσθηκε αρχικά στο πλαίσιο του αστικού δικαίου καθώς και του ποινικού δικαίου. Ένα ικανό πλέγμα διατάξεων ρύθμισε τη σχέση με τα ζώα τα οποία αποτελούσαν χρήσιμα όντα για τη ζωή του ώστε να μην επιτρέπεται η «ζωοκτονία», αλλά και αρκετά επικίνδυνα ώστε να απαιτείται αυξημένη ευθύνη του κατόχου τους.
Ο Αστικός Κώδικας ρυθμίζει στο άρθρο 924 το ζήτημα της ευθύνης κατόχου ζώων.
Η ρύθμιση αυτή αντιμετώπιζε τα ζώα και ιδίως τα κατοικίδια ζώα με την αντίληψη των αγροτικών ιδίως κοινωνιών, οπότε το ζώο συντηρήθηκε από τον άνθρωπο για να εκτελεί κάποια αποστολή, δηλαδή να τον προστατεύει, να τον τρέφει ή και στο πλαίσιο της επαγγελματικής του δραστηριότητας. Η μεταπολεμική κοινωνία όφειλε να αντιμετωπίσει την παρουσία των ζώων σε πολυκατοικίες και το δίκαιο να επιλύσει το νέο ρόλο του ανθρώπου των πόλεων.
Στο πλαίσιο του ενοχικού δικαίου των μισθώσεων αναπτύχθηκε μια εκτενής νομολογία, η οποία είχε ως στόχο την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων και ζώων στις μεταπολεμικές πολυκατοικίες, όταν οι Κανονισμοί Πολυκατοικιών ρητά απαγόρευαν την παρουσία τους παρότι οι άνθρωποι αισθάνονταν έντονα την ανάγκη της συντροφιάς τους. Η μεταπολεμική αστικοποίηση επέβαλε στον άνθρωπο της πόλης μια στοιχειώδη επαφή με τη φύση και τα ζώα, κήποι στις βεράντες και γάτες στα διαμερίσματα απάλυναν τις συνθήκες ζωής του διαμερίσματος και αργότερα ο σκύλος ήρθε να συμπληρώσει την παρέα που χάθηκε και τους φίλους που ήταν ιδιαίτερα απασχολημένοι. Λόγοι υγιεινής επέβαλαν την απομάκρυνση των ζώων από τις πολυκατοικίες. Η νομολογία έδειξε το δρόμο της σταδιακής μεταστροφής ενώ παράλληλα αναπτύχθηκαν και οι πρώτες ενώσεις οργανωμένων συμφερόντων. Προοδευτικά τα ζώα έγιναν αποδεκτά και οι μισθωτικές σχέσεις καλύφθηκαν από ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις ως προς το ζήτημα της φιλοξενίας τετραπόδων.
Η προηγούμενη ενότητα δικών συμπληρώθηκε από σειρά ποινικών ιδίως υποθέσεων οι οποίες εντάσσονται στο πλαίσιο των υφιστάμενων διατάξεων, που σχετίσθηκε με το νέο ρόλο που απέκτησαν οι σκύλοι μακριά από την ποιμενική ζωή και στο πλαίσιο της συντροφικότητας. Στο σημείο αυτό δεν υπήρξε εξαρχής κοινωνική συμφωνία. Οι υποθέσεις που έφθασαν στα δικαστήρια τα τελευταία χρόνια ανέδειξαν το ρόλο του σκύλου συντρόφου σε σχέση με τις αντιλήψεις που ήθελαν το σκύλο να φυλάει τα πρόβατα και εναντίωσαν τους βοσκούς με τους αστούς σε δίκες όπου ο άνθρωπος της παλαιάς εποχής σκότωνε το σύντροφο του ανθρώπου των πόλεων από φόβο για τα ποίμνιά του.
Ο σκύλος ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες ξεκίνησε να έχει έναν ιδιάζοντα ρόλο στην ανθρώπινη συμβίωση αλλά και στην εφαρμογή του δικαίου που έδωσε αφορμή για σημαντικές αποφάσεις δικαστηρίων, όπως με αφορμή την εξεύρεση ναρκωτικών από σκύλους εκπαιδευμένους, την χρήση εκπαιδευμένων σκύλων για ανεύρεση εκρηκτικών ουσιών κλπ. Οι αποφάσεις αυτές αποτελούν όμως προδήλως εξέλιξη των παλαιότερων ρυθμίσεων όπου το ζώο ήταν σύντροφος και βοηθός του ανθρώπου στην άσκηση του επαγγέλματός του.
Παράλληλα εξελίχθηκε και η νομοθεσία. Το Σύνταγμα του 1975 ρύθμισε στο άρθ. 24 αυτού την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο εντάσσονται και τα ζώα και έδωσε αφορμή σε μια ιδιαίτερα εκτεταμένη νομολογία για την προστασία της φύσης της πανίδας και πολλών αγρίων ζώων και πτηνών. Οι σχετικές διατάξεις ερμηνεύθηκαν συστηματικά από τη θεωρία δημιουργώντας ένα σύνθετο πλαίσιο κανόνων στη βάση αυτών. Σημαντικά αναπτυξιακά έργα εξηύραν τα όριά τους στην προστασία αγρίων ζώων, ενώ η ιδιοκτησία η οποία προστατεύεται από το άρθ. 17. Σ οριοθετήθηκε με αφορμή την προστασία της χελώνας Καρέττα – Καρέττα σημαντικά.
H σειρά αποφάσεων για την θαλάσσια χελώνα που αφορούσε τη στάθμιση μεταξύ ιδιοκτησίας και προστασίας της χελώνας έδωσε το προβάδισμα την προστασία της φύσης και των ζώων. Η περίπτωση της θαλάσσιας χελώνας δεν ήταν η μοναδική. Η νομολογία καταπιάσθηκε με την καφέ αρκούδα και με άλλα ζώα δίδοντας το στίγμα μιας βαθύτερης κοινωνικής μεταβολής. Μετά το Σύνταγμα του 1975 η σχέση του ανθρώπου με τη φύση και τα ζώα προσδιορίσθηκε καθοριστικά από αρχές που εδράζονται στο Σύνταγμα όπως η αειφορία και η βιώσιμη ανάπτυξη. Το δημόσιο δίκαιο είχε την πρωτοβουλία στη ρύθμιση της σχέσης του ατόμου και του ζώου.Η εθνική νομοθεσία ενσωμάτωσε το ν. 2170/1992 που ρύθμισε κατά τις επιταγές του Συμβουλίου της Ευρώπης το ζήτημα της προστασίας των ζώων. Η έννοια του ζώου συντροφιάς έχει πλέον περάσει στο κανονιστικό μας σύστημα και το ελληνικό Κράτος δεν δύναται να αγνοεί τις διεθνείς του ευθύνες. Αρχικά θεσμοθετήθηκαν οι ευχές για να μην βασανίζονται τα ζώα «Κανείς δεν πρέπει να κάνει άσκοπα ένα ζώο συντροφιάς να πονά, να υποφέρει ή να αγωνιά…, κανείς δεν πρέπει να εγκαταλείπει ένα ζώο συντροφιάς» σύμφωνα με το νόμο αυτό.
Σήμερα σύμφωνα με την σε ισχύ νομοθεσία και δη το ν. 3170/2003 ορίζεται στο άρθ. 2.5 αυτού ότι ο ιδιοκτήτης ή ο συνοδός του σκύλου ευθύνεται για βλάβη ή ζημιά που προκαλείται από το σκύλο σε ανθρώπους ή ζώα, κατά παρέκκλιση των διατάξεων του άρθ. 924 του Αστικού Κώδικα». Ο σκύλος στην περίπτωσή μας επάγεται αυξημένη ευθύνη και υποχρέωση σε σχέση με τον αστικό κώδικα για τον ιδιοκτήτη ή το συνοδό του. Ο σκύλος είναι πλέον «Ζώο συντροφιάς» ειδικά οριζόμενο ως έννοια στον ίδιο νόμο και ο ιδιοκτήτης του υποχρεούται να μεριμνά για την ευζωία του (άρθ. 2.1.β) αλλά και να μην τον εγκαταλείπει (άρθ. 2.1 δ.). Σκοπός του ζώου αυτού πλέον είναι να συντροφεύει τον άνθρωπο. Η ρύθμιση αυτή αντιλαμβάνεται την ευθύνη του ανθρώπου αυξημένη για το ζώο που έχει πλέον ως μοναδική αποστολή να τον συντροφεύει. Η ανθρώπινη μοναχικότητα και η ζωή των πόλεων έδωσε στα ζώα συντροφιάς μια διάσταση που θα προβλημάτιζε το μελετητή ιδίως μία ή δύο δεκαετίες προηγουμένως. Τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς θα πρέπει να βρουν καταφύγιο και οι άνθρωποι να μην τα εγκαταλείπουν.
Στο πλαίσιο του νομοθετικού πλέγματος διατάξεων για την προστασία των αδεσπότων ζώων συντροφιάς ρυθμίσθηκαν τα κυνοκομία και τα καταφύγια ζώων με ένα σύνολο υγειονομικών διατάξεων αλλά και με προβλέψεις σημαντικών οικονομικών επιδοτήσεων. Η νομολογία έδωσε ήδη τα πρώτα δείγματα των προσεγγίσεών της στο ζήτημα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 στάθηκαν η αφορμή για μια συνολική ρύθμιση του ζητήματος δεδομένης της διεθνούς κατακραυγής κατά της Ελλάδας για τα αδέσποτα.
Η προσέγγιση αυτή αναδεικνύει μια μετάβαση από την ατομική ευθύνη στη συλλογικότητα και από το ιδιωτικό δίκαιο στη σφαίρα των κανόνων του δημοσίου δικαίου για ένα ζήτημα που άπτεται του ελέγχου του ανθρώπου ιδιαίτερα, όπως δηλαδή αυτό της σχέσης του με τα ζώα. Θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι οι διατάξεις που αναφέρθηκαν αποτελούν ίχνος εκπολιτισμού του ανθρώπου, αν παράλληλα δεν αυξάνονταν τα εγκαταλελειμμένα ζώα στους δρόμους και αν δεν υπήρχε άλλο πλέγμα διατάξεων που να ρυθμίζει την πολιτισμένη εξολόθρευση διαφόρων κατηγοριών ζώων και πάλι για λόγους συλλογικού ενδιαφέροντος.

Οι κανονιστικές ρυθμίσεις των μαζικών θανάτων και των επιδημιών στο πλαίσιο της προστασίας των ζώων

Η ρύθμιση της κτηνοτροφίας και της βιομηχανίας τροφίμων και φαρμάκων που σχετίζεται άμεσα με τα ζώα έχει δώσει αφορμή για εκτεταμένες ρυθμίσεις που καθορίζουν το καθεστώς των ζώων που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για τους σκοπούς αυτούς οργανωμένα και συστηματικά. Η δημόσια υγεία επιβάλει το σφαγείο των πόλεων να βρίσκεται σε ειδικά σημεία και η κτηνοτροφία δεν επαφίεται στον βοσκό των παλαιότερων εποχών. Τα ζώα λόγω της προόδου του πολιτισμού συχνά κινδυνεύουν να εξαφανισθούν με συνέπεια να απαιτείται ρύθμιση του περιορισμού του αφανισμού τους. Εξάλλου τα ζώα δίδουν αφορμή με την ευκολία μετάδοσης των διαφόρων νόσων στην μεγάλη «πανώλη» των ημερών, το φόβο. Αν το κίνημα του υπαρξισμού οδήγησε τον Αλμπέρ Καμύ στην συγγραφή της «Πανούκλας» για την ανάδειξη της ανθρώπινης μοναξιάς, η νόσος των τρελλών αγελάδων και η νόσος των πτηνών αναδεικνύει την απαξία της ανατροπής των αποστάσεων μέσω της τεχνολογίας. Ο πλανήτης πάσχει από τρόμο και καταδιώκει τα πτηνά και τα ζώα από το φόβο του «άλλου». Ο νόμος οφείλει να μεριμνήσει και γι αυτό.
Το διεθνές δίκαιο αναλαμβάνει σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή. Το κοινοτικό δίκαιο εξάλλου προσδιορίζει το ρόλο της Ένωσης αλλά και του συνόλου των κρατών μελών στο ζήτημα της προστασίας των ζώων με τρόπο καθοριστικό. Η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση καλεί τα όργανα και τα κράτη μέλη να λάβουν πλήρως υπόψη τους τις απαιτήσεις όσον αφορά την καλή διαβίωση των ζώων κατά την επεξεργασία και την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας, και ιδίως στους τομείς της

γεωργικής πολιτικής.
Αποδίδοντας στα κράτη μέλη της Ένωσης μια σειρά σημαντικών αρμοδιοτήτων για την προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και ειδικά των ζώων ρυθμίζει ένα σύνολο ζητημάτων που άπτονται της σχέσης του ανθρώπου με τα ζώα μεταξύ δε αυτών συγκαταλέγονται ζητήματα σχετικά με τα απειλούμενα είδη άγριας πανίδας και χλωρίδας, τη διατήρηση άγριων ειδών σε ζωολογικoύς κήπους, την προστασία των ζώων που χρησιμοποιούνται για πειραματικούς σκοπούς, ενώ ειδικές ρυθμίσεις γίνονται για τα άγρια πτηνά, της μωρά της θαλάσσιας φώκιας, τα δελφίνια κλπ.

Τα ζώα βρίσκουν τη θέση τους ακόμη και στη Συνθήκη ιδρύσεως της ΕΕ στο άρθρο 30. Σειρά οδηγιών ρυθμίζει επί μέρους ζητήματα.

Ιδιαίτερη ευαισθησία έδειξε το κοινοτικό δίκαιο για το ζήτημα των πειραμάτων στα ζώα με στόχο την προστασία των ζώων που χρησιμοποιούνται για πειραματικούς ή επιστημονικούς σκοπούς εξασφαλίζοντας στα ζώα αυτά τη δέουσα φροντίδα καθώς και ότι τα ζώα αυτά δεν θα υποφέρουν περιττά θεσπίζοντας σειρά διατάξεων οι οποίες έδωσαν αφορμή και για σημαντική νομολογία. Το ζήτημα της απαγόρευσης των πειραμάτων στα ζώα αποτέλεσε αντικείμενο δράσης σημαντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και συσπείρωσε ζωόφιλους σε όλη την Ευρώπη. Συνέπεια αυτού αλλά και της γενικότερης ευαισθητοποίησης που επικρατεί με την πρόοδο των ετών, τουλάχιστον ως προς το φαίνεσθαι, θεσπίσθηκε η οδηγία 86/609/ΕΟΚ. Το ενδιαφέρον της είναι πολύ σημαντικό αν καταστεί αντιληπτό ότι η οδηγία αυτή επηρεάζει σημαντικά κλάδους της βιομηχανίας και του εμπορίου.

Η οδηγία 86/609/ΕΟΚ ισχύει για τα ζώα που χρησιμοποιούνται για ανάπτυξη, παραγωγή, έλεγχο της ποιότητας, δραστικότητας και ασφάλειας των φαρμάκων, των τροφίμων και άλλων ουσιών ή προϊόντων για την παρακολούθηση των ασθενειών ή των διαταραχών της υγείας στους ανθρώπους, τα ζώα και τα φυτά για την παρακολούθηση των φυσιολογικών χαρακτηριστικών στους ανθρώπους, τα ζώα και τα φυτά, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος προς όφελος του ανθρώπου και των ζώων.
Τα κράτη μέλη επιβάλλεται να απαγορεύσουν τη χρήση για πειραματικούς σκοπούς ζώων που κινδυνεύουν να εκλείψουν. Η χρήση των ζώων αυτών επιτρέπεται αποκλειστικά και μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις εφόσον δηλαδή το πείραμα/έρευνα έχει ως στόχο τη διατήρηση των εν λόγω ειδών ή εφόσον το είδος αυτό κατά τα φαινόμενα είναι το μόνο κατάλληλο για το συγκεκριμένο βιοϊατρικό στόχο. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες προβλέπεται ότι ένα ζώο θα υποβληθεί σε πείραμα κατά τη διάρκεια του οποίου θα υπάρξει ο κίνδυνος να υποστεί ή πρόκειται να υποστεί πόνους που ενδέχεται να παραταθούν, το αντίστοιχο πείραμα θα πρέπει να δηλώνεται ρητά στην αρμόδια αρχή και να αιτιολογείται ή να εγκρίνεται δεόντως από αυτήν. Τα πειράματα επιβάλλεται να πραγματοποιούνται αποκλειστικά και μόνο εφόσον δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική μέθοδος η οποία να μην συνεπάγεται τη χρήση των ζώων. Τα ζώα που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να είναι κατά το δυνατόν αναισθητοποιημένα σε νευροφυσιολογικό επίπεδο, με τοπική ή γενική αναισθησία. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει δυνατότητα αναισθησίας, αυτή μπορεί να αντικατασταθεί από αναλγητικά Τα άτομα τα οποία συμμετέχουν (πραγματοποιώντας τα πειράματα ή λαμβάνοντας μέρος σε αυτά) επιβάλλεται να διαθέτουν τα αντίστοιχα επιστημονικά προσόντα, και να έχουν υποστεί την δέουσα εκπαίδευση ή επιμόρφωση.. Μετά από το πείραμα, στο ζώο πρέπει να παρέχεται η απαραίτητη για την αποκατάσταση της υγείας του ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατόν να εξασφαλιστεί η ομαλή διαβίωση του ζώου, το ζώο θα πρέπει να εκτελείται με τον ολιγότερο βάναυσο δυνατό τρόπο. Προκειμένου να αποφευχθεί οιοσδήποτε κίνδυνος αλληλοεπικαλύψεων κατά τα πειράματα, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να αποδεχθούν την αμοιβαία αναγνώριση των επιστημονικών αποτελεσμάτων τους.
Εξάλλου, για να υπάρξει εγγύηση για την καλή λειτουργία της κοινοτικής αγοράς των ζώων, κρίνεται απαραίτητο να θεσπισθούν κοινοί κανόνες σχετικά με την προστασία των ζώων στα εκτροφεία. Όλα τα κράτη μέλη επικύρωσαν την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προστασία των ζώων στα εκτροφεία, της οποίας οι αρχές αφορούν την κατοικία, τη διατροφή και τις παρεχόμενες ανάλογα με τις ανάγκες των ζώων φροντίδες. Σε συνέχεια θεσπίσθηκε η οδηγία αριθ. 98/58/ΕΚ του Συμβουλίου, της 20ής Ιουλίου 1998, σχετικά με την προστασία των ζώων στα εκτροφεία. Η οδηγία αυτή εφαρμόζεται στα ζώα (συμπεριλαμβανομένων των ιχθύων, των ερπετών και των αμφιβίων) που εκτρέφονται ή που διατηρούνται για την παραγωγή τροφίμων, μαλλιού, δέρματος ή γούνας ή για άλλους σκοπούς γεωργικής εκμετάλλευσης. Δεν αφορά τα άγρια ζώα, τα ζώα που προορίζονται να συμμετάσχουν σε αγώνες ή σε άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις (εκθέσεις) τα πειραματόζωα ή τα ζώα εργαστηριακών δοκιμών και τα ασπόνδυλα.
Τα κράτη μέλη θεσπίζουν διατάξεις ώστε οι κύριοι ή οι κάτοχοι ζώων να λαμβάνουν όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα για να εξασφαλίσουν την καλή διαβίωση των ζώων τους καθώς και το ότι τα εν λόγω ζώα δεν υφίστανται κανένα περιττό πόνο, ταλαιπωρία ή βλάβη. Δεν πρέπει να εφαρμόζονται μέθοδοι εκτροφής που προκαλούν ταλαιπωρία ή βλάβη εκτός εάν οι επιπτώσεις τους είναι ελάχιστες, στιγμιαίες ή επιτρέπονται ρητώς από τις εθνικές διατάξεις.
Η οδηγία 93/119/ΕΚ του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 1993, σχετικά με την προστασία των ζώων κατά τη σφαγή τους ή τη θανάτωσή τους ρυθμίζει με «ανθρωπισμό» τον καταλληλότερο τρόπο θανάτωσης ή σφαγής των ζώων.
Οι ως άνω αναφορές αποτελούν παραδείγματα μεταξύ των πολλών κανονιστικών ρυθμίσεων που θεσπίζονται σε επίπεδο κοινοτικού δικαίου, οι οποίες αντανακλούν την ανθρωπιστική πλευρά της επιστημονικής έρευνας, της μαζικής εκτροφής και της μαζικής θανάτωσης των ζώων, το καθεστώς των οποίων έχει προ πολλού εκφύγει από την προσωπική μέριμνα και φροντίδα. Οι διατάξεις αυτές αφορούν ιδιαίτερα λεπτομερή ζητήματα της θανάτωσης ή της κατάστασης των ζώων πριν θανατωθούν με τρόπο μαζικό και οργανωμένο. Δεν θα μπορούσε παρά να προβληματισθεί κανείς για την αντίφαση η οποία ενυπάρχει στο συσχετισμό ανάμεσα σε ρυθμίσεις που αφορούν την αξία εκάστου κατοικιδίου όταν γίνεται αντιληπτό από το δίκαιο ως φίλος του ανθρώπου και στις ρυθμίσεις που αφορούν τις μαζικές θανατώσεις και βασανισμούς των αυτών κατοικίδιων με προσθήκη ανθρωπιστικών μεθόδων.

Παράλληλα ένα άλλο πλέγμα ρυθμίσεων αφορά τα μαζικά φαινόμενα προσβολής της δημόσιας υγείας από νέες παθήσεις που σχετίζονται με ζώα. Οι τρελές αγελάδες και η νόσος των πτηνών αποτελούν γνωστά σε όλους πρωτοσέλιδα εφημερίδων που οδήγησαν σε ομαδική φοβία του συνόλου των κατοίκων του πλανήτη και η νομοθετική τους ρύθμιση αποτέλεσε το φάρμακο στον ομαδικό φόβο που προκαλούν οι ανεξέλεγκτες αυτές συνθήκες.
Στις 17 Ιανουαρίου 2006 έλαβε χώρα η Σύνοδος του Πεκίνου για τη Γρίπη των Πτηνών ενώ και η νόσος των τρελλών αγελάδων αντιμετωπίσθηκε από το κοινοτικό δίκαιο διεξοδικά. Η νομολογία του ΔΕΚ έδωσε ένα ενδιαφέρον παράδειγμα της σχέσης της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων των Βρετανών κτηνοτρόφων και των συμφερόντων των πολιτών της Ένωσης μετά από ειδική ρύθμιση με την οποία λήφθηκαν σειρά μέτρων κατά της νόσου που εμφανίσθηκε το πρώτον στη Αγγλία. η σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών (στο εξής: ΣΕΒ), γνωστή ως νόσος «των τρελλών αγελάδων» εντοπίστηκε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1986. Κατατάσσεται μεταξύ των ασθενειών που καλούνται μεταδοτικές σπογγώδεις εγκεφαλοπάθειες και χαρακτηρίζονται από τον εκφυλισμό του εγκεφάλου και τη σπογγώδη μορφή των νευρικών κυττάρων κατά τη μικροσκοπική ανάλυση. Οι διάφορες αυτές ασθένειες προσβάλλουν τόσο τον άνθρωπο (ασθένεια kuru στη Νέα Γουινέα και ασθένεια Creutzfeldt-Jakob, που προσβάλλει κατά κανόνα τους ηλικιωμένους) όσο και διάφορα είδη ζώων μεταξύ των οποίων καταλέγονται τα βοοειδή, τα προβατοειδή («τρομώδης ασθένεια των προβάτων»), η κατοικίδια γάτα και η ικτίδα εκτροφείου (vison). Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης ορισμένες αποφάσεις σχετικά με τη ΣΕΒ στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως την απόφαση 90/200/ΕΟΚ της Επιτροπής, της 9ης Απριλίου 1990, αφορώσα πρόσθετες απαιτήσεις για ορισμένους ιστούς και όργανα σχετικά με τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια βοοειδών, η οποία αντικαταστάθηκε από την απόφαση 94/474/ΕΚ της Επιτροπής, της 27ης Ιουλίου 1994, σχετικά με ορισμένα μέτρα προστασίας από τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών και για την ακύρωση των αποφάσεων 89/469/ΕΟΚ και 90/200/ΕΟΚ, η οποία τροποποιήθηκε, με τη σειρά της, με την απόφαση 95/287/ΕΚ της Επιτροπής, της 18ης Ιουλίου 1995. Τα διάφορα αυτά μέτρα συνίσταντο στην αφαίρεση των ιστών βοείου κρέατος που ενδέχεται να περιέχουν τον παράγοντα μολύνσεως καθώς και στη διατροφή των μηρυκαστικών. Εξάλλου, η οδηγία 92/290/ΕΟΚ της Επιτροπής, της 14ης Μαΐου 1992, όσον αφορά ορισμένα προστατευτικά μέτρα κατά της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχετικά με τα έμβρυα βοοειδών στο Ηνωμένο Βασίλειο εξήρτησε την εξαγωγή εμβρύων από αυστηρότατους όρους.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ζήτησε, βάσει του άρθρου 173 της Συνθήκης ΕΚ, την ακύρωση της αποφάσεως 96/239/ΕΚ της Επιτροπής, της 27ης Μαρτίου 1996, σχετικά με ορισμένα επείγοντα μέτρα προστασίας από τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών καθώς και ορισμένων άλλων πράξεων της Επιτροπής.
Το 1998 εκδόθηκε από το ΔΕΚ η απόφαση C-180/96 της 5ης Μαΐου 1998 Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με την οποία το Δικαστήριο έκρινε ότι η προσφυγή του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας είναι απαράδεκτη στον βαθμό που βάλλει κατά των ληφθεισών στις 10 Απριλίου, 13 Απριλίου και 8 Μαΐου 1996 θέσεων της Επιτροπής, η προσφυγή του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας απορρίπτεται στον βαθμό που βάλλει κατά της αποφάσεως 96/239/ΕΚ της Επιτροπής, της 27ης Μαρτίου 1996, σχετικά με ορισμένα επείγοντα μέτρα προστασίας από τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών.
Με την απόφαση αυτή δικαιώθηκε η Επιτροπή και οι πρωτοβουλίες της σε ένα εξαιρετικής σημασίας ζήτημα σε βάρος του κράτους μέλους.

Οι προαναφερθείσες ρυθμίσεις και η νομολογία αποτελούν ίχνη του «νέου κόσμου» όπου η τρυφερότητα αναφέρεται στο νομοθέτη όπως και η εξάλειψη του φόβου. Δεν θα μπορούσε κανείς να κρίνει ή να αμφισβητήσει την αναγκαιότητα των διατάξεων αυτών, ούτε να ασκήσει κριτική. Θα μπορούσε όμως να αναρωτηθεί για το παράδοξο της επέκτασης του κανονιστικού ενδιαφέροντος της εξουσίας και στον περιορισμό της προσωπικής ευθύνης.

(το παρόν αποτελεί συνοπτική παρουσίαση δημοσιευμένου άρθρου στον Τιμητικό Τόμο Απόστολου Γεωργιάδη, εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα)

Υποθαλάσσια Σήραγγα Θεσσαλονίκης

Το ζήτημα της υποθαλάσσιας σήραγγας Θεσσαλονίκης έχει απασχολήσει τη μπλογκόσφαιρα εδώ και μήνες. Ειδικές ιστοσελίδες που μπορεί κανείς εύκολα να συμβουλευθεί πραγματεύονται τον προβληματισμό των συντακτών των σχετικών μπλογκ με πάθος και ζήλο. Πρόσφατα με αφορμή και την πρόσκληση στην δεξίωση της Προεδρίας της Δημοκρατίας διαφόρων μπλόγκερς αφιερώματα των εφημερίδων αναφέρθηκαν στον ακτιβισμό των αντιπάλων της Υποθαλάσσιας Σήραγγας που γίνεται έντονα σε επίπεδο διαδικτύου.

Δυστυχώς όμως μονόπλευρα!

Το παρόν σημείωμα δεν στοχεύει να τοποθετηθεί συνολικά για το ζήτημα, τούτο άλλωστε θα ήταν αντίθετο στην επαγγελματική μας δεοντολογία καθώς είμαστε οι νομικοί σύμβουλοι του συγκεκριμένου Εργου, με συνέπεια να μην μας είναι επιτρεπτό ούτε να το κρίνουμε, ούτε να το εκθειάσουμε. Κάνοντας όμως έρευνα εκτενή στα δημοσιεύματα που υπάρχουν διαπιστώσαμε ότι είναι εντυπωσιακός ο μονόπλευρος χαρακτήρας τους και η ενημέρωση που είναι αρκετά περιορισμένη.

Η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση αξίζει να συνυπάρχει με την σφαιρική πληροφόρηση όμως. Είναι αρχή της βιωσιμότητας η συνολική θεώρηση.

Καθώς λοιπόν από 1ης αυγούστου του 2007 μπορούμε να μιλούμε για πλήρη θέση σε εφαρμογή των συμβατικών υποχρεώσεων των μερών κατά τη σύμβαση που υπογράφθηκε και κυρώθηκε από την Βουλή των Ελλήνων (τα κείμενα υπάρχουν και στην ιστοσελίδα της Βουλής και στου Εθνικού Τυπογραφείου και στου Υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ) καθώς συντελέσθηκε η Εναρξη Παραχώρησης κατά τις συμβατικές προβλέψεις, μη εκκρεμούσης καμίας προσωρινής διαταγής ή αναστολής αφού αυτές έχουν απορριφθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας, θα πρέπει ο κάθε ενεργός και συνειδητοποιημένος πολίτης να ενημερωθεί.

Να μάθει την πραγματικότητα και να προασπισθεί τα συμφέροντά του.

Να διεκδικήσει με ορθολογισμό και με περίσκεψη.

Ετσι, ώστε αν αυτό το έργο εν τέλει προχωρήσει και εκτελεσθεί να κοστίσει όσο προβλέπεται και όχι όσο εφιαλτικά θα μπορούσε να μας προαναγγείλλει κανείς.

Διότι πολλές φορές (όπως πολλά άλλα έργα το απέδειξαν) η διαφωνία η όψιμη και ο φανατισμός εκτός από το να κρατάνε τα αίματα αναμένα και να ευνοούν τις πολιτικές βλέψεις διαφόρων, κοστίζουν στον ελληνικό λαό υπέρμετρα.

Ο ελληνικός λαός δια των εκπροσώπων του αποφάσισε ομόφωνα.

Ας μην το πληρώσει το έργο αυτό στο δεκαπλάσιο λοιπόν!