ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ

Οι εκδόσεις Π.Ν. Σάκκουλα, προχώρησαν σε ένα σημαντικό τόμο, όπου συλλέγονται τα άρθρα και οι συμβολές του καθηγητή Απόστολου Γεωργιάδη. Ο εκδότης σημειώνει:

"Αν είναι ακριβές αυτό που συνήθως λέγεται ότι η επιστήμη δεν προάγεται με τα διδακτικά εγχειρίδια ή τα ερμηνευτικά/υπομνηματικά έργα αλλά κυρίως με τις μονογραφίες και τις ειδικές μελέτες ή ανακοινώσεις, τότε το παρόν βιβλίο του Καθηγητή Γεωργιάδη είναι ίσως το σημαντικότερο απ’ όσα μέχρι τώρα έχει γράψει. Και αυτό γιατί περιέχει κείμενά του (μελέτες και άρθρα, συμβολές σε τιμητικούς τόμους, εισηγήσεις/ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια) έξι περίπου δεκαετιών.

Όλο αυτό το υλικό, που είναι κατεσπαρμένο σε νομικά περιοδικά (μερικά εκ των οποίων μάλιστα έχουν παύσει προ πολλού να κυκλοφορούν), σε δυσεύρετους τιμητικούς τόμους, σε εξαντλημένα πρακτικά συνεδρίων ή σε δυσαπόκτητα συλλογικά έργα, το βρίσκει ο αναγνώστης συγκεντρωμένο στον παρόντα τόμο και κατανεμημένο σε ενότητες, όπως Γενική Θεωρία Δικαίου, Ιστορία Δικαίου, Δίκαιο και Λογοτεχνία, Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου, Ενοχικό Δίκαιο κλπ., ανεξάρτητα από τη χρονολογία της συγγραφής τους".

Ήμουν από τους τυχερούς εκείνους ανθρώπους που έλαβαν ως δώρο το βιβλίο αυτό  από τον παλιό μου δάσκαλο που σημάδεψε τη Νομική Σχολή της Αθήνας, όσο κανείς τις τελευταίες δεκαετίες. Όχι γιατί φυσικά με γλύτωσε από το κόστος αγοράς του. Αλλά γιατί και αυτό το βιβλίο θα είναι μαζί μου με μια ζεστή αφιέρωση σα φυλαχτό στην αρένα της επιστήμης και της δικηγορίας. Ήμουν από τους τυχερούς εκείνους ανθρώπους που επέλεξε ο ίδιος καθηγητής για να συμμετέχει στον Τιμητικό του Τόμο, αν και όχι αστικολόγος, αν και όχι μιμητής και υμνητής του. Εξίσου τυχερή για την επαγγελματική μας συνεργασία κάποιες φορές αλλά και για τις αντιδικίες μας. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν αρκετοί τέτοιοι τυχεροί μαθητές του. Τον Απόστολο Γεωργιάδη πολλοί αγάπησαν και εκτίμησαν από νωρίς. Και εκείνος μας θυμάται όλους. Έναν έναν με το όνομά μας. Τυχεροί αλήθεια όσοι έζησαν τη Νομική Σχολή της Αθήνας επί των ημερών του. Παρών ΠΑΝΤΑ στο μάθημα, γλαφυρός και νεανικός, με άψογη γλώσσα και συναρπαστικές απόψεις αλλά και με σημαντικό επιστημονικό έργο. 

Αν και για το Αστικό Δίκαιο συχνά μας έλεγαν ότι ο Λιτζερόπουλος έγραψε κάτι δεκάδες σελίδες μόνον, αν και η γοητεία του Κουμάντου ήταν ανυπέρβλητη, ο Απόστολος Γεωργιάδης ήταν και παραμένει πολυγραφότατος ερευνητής και επιστήμονας αλλά και γοητευτικός δάσκαλος. Ίσως μάλιστα να συντέλεσε στην άποψή μου ότι το δημόσιο δίκαιο προϋποθέτει άριστο αστικό. Μια άποψη που έχει απομακρύνει πολλούς από το γραφείο μου ως συνεργάτες το δίχως άλλο.

Πρέπει να πω ότι τον Απόστολο Γεωργιάδη τον αγαπούσα πάντα χώρια από την εκτίμηση που έτρεφα γι'αυτόν. Ο λόγος είναι απλός: ήταν ένας από τους ελάχιστους έλληνες καθηγητές που δούλευε επιστημονικά με ζήλο και συντρόφευε τους μαθητές του τις ώρες της μοναξιάς που δημιουργούσαν και εκείνοι το δικό τους νομικό λόγο: και με την βιβλιογραφική του συντροφικότητα και με τη συντροφικότητα εκείνη που μόνον όσοι γράφουν καταλαβαίνουν. Καθώς όλοι ξέρουμε η Ελλάδα δεν γράφει ή γράφει για να εξελιχθεί ακαδημαϊκά και μετά σιγεί. Γράφει επίσης για λόγους επαγγελματικής προβολής. Σπάνια γράφει γιατί έχει κάτι να προσθέσει στην διαδρομή του επιστημονικού λόγου. Συνήθως μιμείται κάτι σίγουρο και ειπωμένο στα έγκυρα πανεπιστήμια, από έγκυρα ονόματα, με ασφάλεια και επαρχιακό μιμητισμό. Γράφει τέλος και για λόγους διαφήμισης κάποιου νέου νομικού προϊόντος. Είτε είναι "προϊόν" αστικού δικαίου όπως το σύμφωνο συμβίωσης ή ο γάμος ομοφυλοφίλων είτε δημοσίου όπως οι ΑΔΑ, τα προσωπικά δεδομένα κλπ. Την αγωνία του Απόστολου Γεωργιάδη και την ανάγκη του να αφήσει κάτι από την ψυχή του στο γραπτό δεν τη συμμερίζονται πολλοί. Και όσοι τη συμμερίζονται τον έχουν πάντα στο πλευρό τους, κοντά στα δάχτυλά τους την ώρα που πληκτρολογούν. 

Ξέρω ότι πολλοί θα θυμώσουν με τη γνώμη μου αυτή. Ξέρω ότι θα γελάσουν μαζί μου καθώς ξέρουν ότι από τη συγκεκριμένη συντροφικότητα δεν ωφελήθηκα τίποτε απολύτως, όπως συνηθίζεται να συμβαίνει όταν κάποιος είναι ευγνώμων και αγαπά με τον τρόπο της ακαδημαϊκής αγάπης. Όμως εδώ δεν μιλάμε για κολακεία ή συμφέρον. Μιλάμε για επιστημονική επικοινωνία και συναίσθημα. Μιλάμε για τη μοναξιά του σκεπτόμενου ανθρώπου που αναζητά την παρέα του Σλινκ, του Μπράντεϊσ,ή όποιου άλλου του αρμόζει για να αντέχει να βασανίζει τη σκέψη του.

Ξέρω επίσης ότι με αγαπούσε και εκείνος. Γιατί ο Απόστολος Γεωργιάδης βλέπει και θυμάται για όλους μας και για όλα.

Ακριβώς λοιπόν γιατί είναι σπάνια αυτή η σχέση και ακόμη πιό σπάνια στη χώρα μας ευχαριστώ το δάσκαλό μας για τις ώρες που συνέχισε να μας μιλά και να μας βοηθά όταν παλεύαμε μονάχοι έστω και αν διαφωνούσαμε μαζί του εντελώς. Αυτή άλλωστε ήταν και η χαρά: ο διάλογος και η σύνθεση.

Τον ευχαριστώ που γράφει μια όμορφη γάργαρη γλώσσα κατανοητή και καλλιεργημένη. Ούτε ξύλινο νομικό λόγο, ούτε πομφόλυγες. Τα νομικά δυστυχώς δεν γράφονται ωραία συνήθως. Ο Απόστολος Γεωργιάδης γράφει ελληνικά νομικά. Ούτε μεταφράζει νομικά γερμανικά ή κάποια από τις τόσες γλώσσες που γνωρίζει, ούτε επιδιώκει να εντυπωσιάσει με το δύσκολο λόγο του τονίζοντας την απόσταση με τον αναγνώστη που πρέπει να νοιώθει αδαής. Προσωπικά, στο σημείο αυτό τον θεωρώ μοναδικό.

Ελπίζω και εύχομαι να συνεχίσει για καιρό ακόμη να δουλεύει και να σκέπτεται. Ξέρω ότι ανήκουμε σε άλλους κόσμους και ότι ίσως να μη συμπέσουμε ποτέ αλλού πουθενά εκτός από το χώρο του χρήματος και του κέρδους των πελατών που συνδράμουμε, χώρο χωρίς γοητεία και συναίσθημα. Ξέρω επίσης ότι καθόλου δε με συναρπάζει η ιδιότητα του ακαδημαϊκού, του γερασμένου δηλαδή επιστήμονα που καθίσταται κατεστημένο. Αλλά ελπίζω να συνεχίσει να σκέπτεται και να δουλεύει παρόλα αυτά. Για να είμαστε κάποιοι τυχεροί μαθητές του λιγότερο μόνοι. Του εύχομαι λοιπόν ολόψυχα να συνεχίσει να ζει κοντά μας και να εργάζεται περιμένοντας το επόμενο βιβλίο του. Και εκείνος το ξέρει καλά αυτό και με πιστεύει.