de minimis

Posted at 17:50h in Ο νέος είναι ωραίος 

του ΚΕΛΣΕΝ JUNIOR
Τίποτε πιο παράλογο από ένα κρατικό όργανο που ρυθμίζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό θα έλεγε ο Ανταμ Σμιθ, έστω και υπό το ένδυμα της ανεξάρτητης αρχής που είναι και αυτή ως αντίληψη, βρετανικής προέλευσης. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού  καταγγέλει την κατασκευαστική αγορά της Ευρώπης για απαγορευμένες συμπράξεις καθώς θεωρεί ότι μερικές ελληνικές εταιρίες οργάνωσαν επί περισσότερο από είκοσι πέντε έτη την διανομή των κοινοτικών κονδυλίων (Ντελόρ, Σαντερ, ΕΣΠΑ κλπ) καταργώντας τον ελεύθερο ανταγωνισμό.  Σήμερα μεσούσης τεράστιας οικονομικής κρίσης, η οποία έχει εκδηλωθεί από το 2008 παγκόσμια και έχει αγκαλιάσει και την Ελλάδα, τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα κατά πόσον οι κοινοτικοί πόροι μετά το 1994 και μέχρι το 2000 κατασπαταλήθηκαν κατά παράβαση των διατάξεων του ανταγωνισμού, όπως θέτει το ζήτημα η  Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Στην Ελλάδα λοιπόν, στο πλαίσιο του B΄ πακέτου Delors μόνον, διατέθηκαν πόροι ύψους 9,6 τρις δρχ. στην περίοδο 1994 -1999 για τη χρηματοδότηση έργων και προγραμμάτων σε όλη την ελληνική επικράτεια. H ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού πρόσφατα όμως επέτρεψε να διαρρεύσει εισήγησή της από την οποία προκύπτει ότι την περίοδο 1989-2012 το σύνολο των κοινοτικών κονδυλίων αναλώθηκαν σε αντιανταγωνιστικές πρακτικές και συμπράξεις. Τα έργα που έγιναν την κρίσιμη ελεγχόμενη περίοδο (1989-2012)  συγκαταλέγουν το σύνολο του Ολυμπιακού εγχειρήματος, τις μεγαλύτερες συμβάσεις παραχώρησης δημοσίου έργου που έγιναν στην Ευρώπη και άλλα έργα τεράστιας αξίας πολλά εκ των οποίων εντάσσονται στα διευρωπαϊκά δίκτυα. μελετώντας τα διάφορα δημοσιεύματα δεν μπορεί κανείς να μην απορήσει για την επιλογή των “δημοσίων έργων” που διαπιστώνει παραβάσεις η Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Όταν το 1980 η σύσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το εμπόριο και την Αναπτυξιακό (UNCTAD) Σύνολο Πολυμερών Αρχών Επιείκειας και κανόνων για τον έλεγχο των περιοριστικών βιομηχανικών πρακτικών (Ψήφισμα 35/63 του Δεκέμβρη 05, 1980) καθόρισε ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να απέχουν από πρακτικές που χαλιναγωγούν τον ανταγωνισμό και καθόρισε ως τέτοια πρακτική τη συμπαιγνία προσφοροδότησης (Bid rigging) δεν μπορούσε να υποθέσει την έκταση του προβλήματος που εντόπισε την ίδια ώρα που ο ανταγωνισμός στις «δημόσιες συμβάσεις» διασφαλίζεται με τις διαφανείς διαδικασίες ανάθεσης. Τούτο διότι το καθεστώς διαγωνισμών ανάθεσης και ελεύθερου ανταγωνισμού συνήθως δεν συμβαδίζουν και τούτο είναι πλέον κοινώς αποδεκτό. Την άποψη αυτή γνωστών θεωρητικών αναλυτών όπως ο Albert Sánchez Graells (e-Competitions | N° 40647, www.concurrences.com), υποστηρίζουν εκτενείς βιβλιογραφικές αναφορές.
Τέλος την ίδια θέση υποστηρίζει  ο ίδιος ο ΟΟΣΑ και δεν φαίνεται να συμμερίζεται η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού καθώς αντιμετωπίζει το χώρο των δημοσίων έργων που ανατίθενται με διαγωνισμούς σας προϊόντα που πωλούνται σε σούπερ μάρκετ…Έτσι και μετά την πολυετή ενασχόληση του ΟΟΣΑ με το φαινόμενο, η Ευρώπη με αφορμή την ελληνική περίπτωση έρχεται αντιμέτωπη με το φαινόμενο bid rigging λίγες μόνον εβδομάδες μετά την θέση σε άμεση εφαρμογή των οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις 2004/24 και 2004/23 που ρυθμίζουν το συγκεκριμένο φαινόμενο με τον τρόπο που τελικώς επέλεξαν και υιοθέτησαν τα κοινοτικά όργανα.
Δεν είναι άλλωστε ο ίδιος ο ΟΟΣΑ (OECD, Public Procurement: Role of Competition Authorities, 2007, 7 και OECD July 2012 Recommendation on Fighting Bid Rigging in Public Procurement) που παραδέχεται ότι οι κανόνες διαφάνειας των δημοσίων συμβάσεων ευνοούν τον περιορισμό του ανταγωνισμού και το φαινόμενο του bid rigging?
Η ελληνική περίπτωση θα επιτρέψει ίσως επανεκτίμηση των πρόσφατων κοινοτικών επιλογών ή θα αποδείξει ότι οι εκτιμήσεις που έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι επί έτη η ελληνική επιτροπή ανταγωνισμού δυσλειτουργεί επιβεβαιώνονται.
Το bid rigging ως φαινόμενο ευνοείται ιδιαίτερα στις προμήθειες και λιγότερο στον τομέα των κατασκευών όπως είναι γνωστό και από την υπόθεση ΚΟΝΕ που χειρίσθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με εξαίρεση τη γνωστή υπόθεση του ολλανδικού καρτελικού παραδείγματος που θεωρείται ως το σημαντικότερο καρτέλ της κατασκευαστικής βιομηχανίας  για την περίοδο 1992-2006, οπότε οι εταιρίες ήλεγχαν τους διαγωνισμούς σε συναντήσεις πριν από κάθε έναν από αυτούς,  η επιβολή προστίμων από την αγγλική Επιτροπή Ανταγωνισμού το 2009 129.5 εκατομμυρίων κατέπεσε στα δικαστήρια σε σημαντικό βαθμό όπως και η περίπτωση της επιβολής προστίμων από την ουγγρική Επιτροπή Ανταγωνισμού το 2004 λόγω έλλειψης ικανών αποδείξεων. Και το ολλανδικό παράδειγμα πάντως οδηγήθηκε σε συμβιβασμό λόγω της διαπίστωσης της ασυμβατότητας των διαδικασιών ανάθεσης με το καθεστώς του ανταγωνισμού όπως είναι γνωστό. Είναι εύλογο το ερώτημα συνεπώς κατά πόσον η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού, ερμηνεύοντας τις κοινωνικές συναναστροφές και τις συναντήσεις κάποιων επιχειρηματικών στελεχών ως αντιανταγωνιστικές συμπράξεις θέτει σε κίνδυνο το σύνολο των πόρων που έλαβε η Ελλάδα για να αναλώσει μέσω διαγωνισμών και εφαρμόζοντας το κοινοτικό δίκαιο.
Ένα εκατομμύριο ευρώ πρόστιμα επιβλήθηκαν από την γαλλική επιτροπή ανταγωνισμού για συγκεκαλυμμένες προσφορές αν και πολλές εταιρίες λόγω της κρίσης δεν έλαβαν σημαντικά πρόστιμα.
Το 2013 επίσης η ρουμανική αρχή ανταγωνισμού συστήνει την βελτίωση των διαδικασιών ανάθεσης αυτοκινητοδρόμων στο ρουμανικό δημόσιο λόγω υποψιών για συμφωνίες σε σχέση με την ανάθεση των διαγωνιζομένων.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις υφέρπει η άποψη ότι ένας οικονομικός φορέας που λαμβάνει μέρος σε διαγωνιστικές διαδικασίες δεν λειτουργεί ως «επιχείρηση» κατά το δίκαιο του ανταγωνισμού και για το λόγο αυτό άλλωστε και οι οδηγίες των δημοσίων συμβάσεων τις χαρακτηρίζουν με την ονομασία αυτή.
Κατά τα δημοσιεύματα που διέρρευσαν η Επιτροπή Ανταγωνισμού διαχωρίζει σε τρείς κύκλους τα έργα που σηματοδοτούν τις παραβάσεις:
Στον πρώτο κύκλο αναφέρονται ακόμη έργα όπως το Αρδευτικό Παραμυθιάς, Αρδευτικό έργο Λουτρού Αιτωλοακαρνανίας, έργο ΟΛΠ επέκταση προβλήτα στο κεντρικό λιμάνι Πειραιά, έξι έργα του ΝΑΤΟ, ο αυτοκινητόδρομος Αθηνών – Κορίνθου, το έργο του Αχελώου, το έργο Ραψάνη – Πλαταμώνας. Μάλιστα, για τα έργα πρώιμης φάσης 1989 – 1997 η Επιτροπή Ανταγωνισμού αναφέρει ότι οι μέσες εκπτώσεις για τα έργα που έγιναν συνεννοήσεις ήταν 24,5%, ενώ γι’ αυτά που δεν έγιναν 38,8%. Ας σημειωθεί ότι για την περίοδο αυτή τα αναφερόμενα έργα είναι ένα μικρό- ελάχιστο μέρος της αγοράς έργων που δημοπρατούντο και εκτελούντο εκείνη την περίοδο.
Έργα όπως το Αεροδρόμιο των Σπάτων, η Εγνατία Οδός,  η γέφυρα Ρίου Αντιρρίου, το μετρό της Αθήνας, της περιόδου εκείνης, ο ΠΑΘΕ ή η Αττική Οδός, τα μεγάλα έργα της ΔΕΗ, δεν ελέγχονται και δεν παραβαίνουν τους όρους του ανταγωνισμού. Η αρχή de minimis δεν εφαρμόζεται τάχα στην Ελλάδα? Δεν υπολόγισε ποτέ η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού τον κύκλο εργασιών των έργων εκείνης της περιόδου για να δει αν η «σχετική αγορά» επηρεάστηκε από το ελεγχόμενο μικρό ποσοστό έργων?
Ο β’ κύκλος κατανομής των έργων εξάλλου κατά την ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού πάντα κατά τις διαρροές (2001 – 2010) διακρίνεται σε 4 υποενότητες ανά είδος εξεταζόμενων έργων (έργα σιδηροδρομικών γραμμών – σταθμών – προαστιακού, έργα που δημοπρατήθηκαν με το σύστημα της παραχώρησης, έργα μετρό, έργα που δημοπρατήθηκαν στο πλαίσιο συμπράξεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ΣΔΙΤ και άλλα δημόσια έργα).  Στα σιδηροδρομικά, μεταξύ άλλων, αναφέρεται η υποδομή τετραπλού σιδηροδρομικού διαδρόμου στο τμήμα μεταξύ τριών γεφυρών και σιδηροδρομικού κέντρου Αχαρνών (ΣΚΑ), έργα υποδομής για την ολοκλήρωση του ΣΚΑ, έργα υποδομής, επιδομής, σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης ηλεκτροκίνησης και σιδηροδρομικών γραμμών για την αναβάθμιση και πλήρη λειτουργία των σιδηροδρομικών γραμμών στο τμήμα Ρέντης – Σιδηροδρομικός Σταθμός Αθηνών – Τρεις Γέφυρες, έργα στη γραμμή ΣΚΑ – Κιάτο, έργα ασφαλείας για τη Γραμμή Ελευσίνα – Κιάτο.
Στα έργα μετρό αναφέρονται μεταξύ άλλων το μετρό Θεσσαλονίκης, η μελέτη και επέκταση του μετρό προς Καλαμαριά, το μετρό Αθήνας, Άγιος Δημήτριος – Ελληνικό, Άγιος Αντώνιος – Ανθούπολη, γραμμή 3 Αιγάλεω – Χαϊδάρι, σταθμοί της γραμμής 3, επέκταση Φρέαρ Ασωμάτων έως Αιγάλεω, ενώ από τα έργα ΣΔΙΤ (σύμπραξή δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) η μελέτη, χρηματοδότηση κατασκευής και τεχνική διαχείριση για το έργο 14 σχολείων Αττικής, άλλο με 10 σχολεία της Αττικής και ένα ακόμα με 16 σχολεία της Μακεδονίας. Αναφορά γίνεται επίσης για τα έργα ΣΔΙΤ νομαρχιακά μέγαρα Τρικάλων και Κορίνθου, Αστυνομική Διεύθυνση Πειραιά, νομαρχιακά μέγαρα Φθιώτιδας και Αχαΐας, δικαστικά μέγαρα Πατρών – Ηρακλείου, 13 αστυνομικές διευθύνσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, 3 καταστήματα κράτησης. Στα έργα παραχώρησης αναφέρονται οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι αν και  δημοπρατήθηκαν με ένα ιδιάζον σύστημα λεγόμενο συνδυασμών παραχώρησης.  Συνεννοήσεις όμως μεταξύ των εταιρειών επικαλείται η Επιτροπή και μετά τη δημοπράτηση και σε αυτή την κατηγορία μεταξύ άλλων αναφέρονται τα έργα της ανακαίνισης της σιδηροδρομικής γραμμής και κατασκευή ηλεκτροκίνησης ΣΚΑ – Πειραιάς, της ανακαίνισης της υποδομής ΗΣΑΠ, έργο ΟΛΘ επέκταση προβλήτα και η κατασκευή Β λειτουργικής φάσης συγκροτήματος Θριασίου και κατασκευή ΣΣ Ζεφυρίου.
Και γ κύκλος κατανομής 2010-2013 είναι η περίοδος της κρίσης που έχει οδηγήσει σε μαρασμό και ανεργία την Ελλάδα. Η κατανομή του κύκλου αυτού ιστορικά δεν έχει κανένα νόημα και πάλι σε σχέση με την αγορά των έργων. Αφορά ιδίως σε σιδηροδρομικά έργα, τον κάθετο άξονα της Εγνατίας οδού, τη διευθέτηση ενός ρέματος Εσχατιάς (!) ενώ από τις συμφωνίες που φέρονται να συνάφθηκαν δεν γίνεται καμία αναφορά στις μεγάλες δημοπρατήσεις όπως το Ελληνικό,  η σύμβαση παραχώρησης για το αεροδρόμιο της Κρήτης (Καστέλι), η υποθαλάσσια σήραγγα Σαλαμίνας (ενδεικτικά αναφερόμενα μόνον) και φυσικά κανένα από τα έργα που τελούν υπό το καθεστώς του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων που θεσπίσθηκε λόγω της κρίσης και ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος των έργων στη Χώρα.
Δεν μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού ξέχαστε τα μεγάλα έργα της εποχής που ελέγχει. Ούτε ότι δεν της πέρασε από το νου ότι θα πρέπει να ποσοτικοποιήσει τον κύκλο εργασιών της συγκεκριμένης περιόδου συνολικά, έστω σε σχέση με τα κοινοτικά κονδύλια και τους πόρους των προϋπολογισμών των κρίσιμων ετών με τα ελεγχόμενα έργα.
Αλήθεια τα λεγόμενα Ημερολόγια Στέγγου δεν έγραφαν τίποτε για τα Ολυμπιακά Εργα?
φαίνεται αδύνατο εκτός αν ελέγχθηκαν τα έργα που δεν ανέλαβαν οι εταιρίες του κ. Στέγγου…
παράξενο φθινόπωρο μας έρχεται…